نام کتاب : شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه نویسنده : شریعتمداری، جعفر جلد : 3 صفحه : 492
برآن
بفرستيم و يا گوشهاى از يك صاعقۀ بزرگ را برآن مسلّط سازيم،به گونهاى كه
چيزى جز يكمشت كاه خشكيده از آن باقى نماند و شما از مشاهدۀ منظرۀ آن
در حيرت و ندامت فرورويد .
اين احتمال نيز وجود دارد،همان گونه كه انسان به هنگام«خشم»گاهى مىخندد
كه نام آن را خندۀ خشم مىگذارند در هنگام مصائب سخت و سنگين نيز به شوخى مىپردازد،
بنابراين منظور شوخى به خاطر مصيبت است.(ج 250/23-251.)
جمع«فاكه»به معنى«مسرور و خوشحال و خندان»است.راغب در مفردات مىگويد:«فاكهة»به
معنى هرگونه ميوه است و«فكاه»به سخنانى كه انسان را مأنوس و مشغول مىدارد،گفته مىشود.«ابن
منظور»در لسان العرب مىگويد:«فُكاه»به معنى مزاح و«فاكه»به انسان خوشمشرب و
مزّاح گفته مىشود.
آيۀ مورد بحث به گوشهاى از پاداشهاى مؤمنان اشاره مىكند و
قبل از هر چيز روى مسئله آرامش خاطر انگشت مىگذارد و مىگويد:«بهشتيان در آن روز
چنان به نعمتهاى خدا مشغولند كه از هر انديشۀ ناراحتكننده بر كنار مىباشند
و در نهايت سرور و شادى به سر مىبرند»(فاكِهُون).
بنابراين كلمۀ«فاكهون»مىتواند اشاره به امورى باشد كه از
فرط شادى انسان را چنان به خود مشغول مىدارد كه از امور نگرانىزا بكلى غافل مىسازد،به
طورى كه غرق در سرور و نشاط خواهد شد و غم و اندوهى بر او چيره نخواهد گشت و حتى
هول و وحشتى را كه به هنگام قيام قيامت و حضور در دادگاه عدل الهى به او دست داده
به فراموشى مىسپارد كه اگر براستى فراموش نشود همواره سايۀ نگرانى و غم بر
دل او سنگينى خواهد كرد.بنابراين يكى از آثار اين اشتغال ذهن،فراموش كردن اهوال
محشر است.(ج 416/18.)