نام کتاب : شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه نویسنده : شریعتمداری، جعفر جلد : 3 صفحه : 475
به
معنى«آفرينش»است.در اين آيه،ابراهيم(ع)به گروه بتپرستان مىگويد:«من روى خود را
بهسوى كسى كردم كه آسمانها و زمين را آفريده است...»فَطَرَ السَّمٰاوٰاتِ وَ
الْأَرْضَانعام79/.
اطلاق اين كلمه بر آفرينش آسمان و زمين شايد به خاطر اين است كه
طبق علم امروز، روز اول جهان تودۀ واحدى بوده و بعد از هم شكافته شده و كرات
آسمانى يكى پس از ديگرى به وجود آمدهاند.(ج 315/5.)
از مادّۀ«فطر»(بر وزن سطر)در اصل به معنى«شكاف از
طول»است.اين آيه مىگويد:«نزديك است آسمانها(به خاطر نزول اين وحى بزرگ از سوى
خداوند بزرگ -يا-به خاطر نسبتهاى ناروايى كه مشركان و كفار به ذات پاك او مىدادند
و بتها را شريك او مىشمردند)از بالا متلاشى شوند»تَكٰادُ
السَّمٰاوٰاتُ يَتَفَطَّرْنَ مِنْ فَوْقِهِنَّشورى5/.
اين جمله دو گونه تفسير دارد كه براى هركدام شاهدى در دست است:نخست
اين كه در ارتباط با مسئله وحى كه موضوع بحث آيات گذشته بود مىباشد و در حقيقت
شبيه چيزى است كه در آيۀ 21 سورۀ حشر آمده«هرگاه اين قرآن را بر كوهى
نازل مىكرديم به خاطر خوف خداوند،خاشع و از هم شكافته مىديدى».
آرى اين كلام خداست كه نزولش از آسمانها لرزه بر آنها مىافكند
نزديك است آنها را از هم متلاشى سازد،اگر بر كوهها نازل مىشد از هم مىشكافت،چرا
كه سخنى است عظيم از سوى خداوندى حكيم،تنها قلب انسان لجوج و خيرهسر است كه در برابر
آن نرم و تسليم نمىشود،ديگر اين كه نزديك است آسمانها به خاطر شرك و بتپرستى اين
مشركان كه پستترين موجودات را همرديف مبدأ بزرگ عالم هستى قرار مىدهند از هم
متلاشى گردد.
تفسير اوّل متناسب آيات مورد بحث درزمينۀ وحى است و تفسير
دوم متناسب با آيه