نام کتاب : شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه نویسنده : شریعتمداری، جعفر جلد : 3 صفحه : 307
به
معنى«اغراق»است و اغراق در اصل به معنى كشيدن كمان تا آخرين نقطۀ ممكن است،
سپس به معنى مبالغه در هر كار آمده.آيۀ مورد بحث مىگويد:«سوگند به فرشتگانى
كه ارواح مجرمان را به شدت از بدنهايشان برمىكشند».
از اين جا بخوبى روشن مىشود كه آنچه در آيۀ فوق آمده به
معنى غرق شدن نيست، بلكه به معنى انجام يك كار تا سر حد ممكن است[1].(ج
75/26.)
بر وزن«شفق»به گفته بسيارى از ارباب لغت در اصل به معنى«فرورفتن در
آب» است و گاه به معنى گرفتارى شديد در يك حادثه و بلا نيز آمده است.
در آيۀ مورد بحث آخرين مرحلۀ مبارزۀ بنى اسرائيل
با فرعونيان و سرنوشت آنها،در عباراتى كوتاه اما دقيق و روشن،ترسيم شده است،چنان
كه مىفرمايد:«ما بنى اسرائيل را به هنگام مقابلۀ با فرعونيان در حالى كه
تحت فشار و تعقيب آنها قرار گرفته بودند از دريا (شط عظيم نيل كه به خاطر عظمتش
كلمۀ«بحر»برآن اطلاق شده)عبور داديم فرعون و لشكرش براى كوبيدن بنى اسرائيل
و ظلم و ستم و تجاوز بر آنان به تعقيب آنها پرداختند تا اين كه غرقاب دامن فرعون
را گرفت،گفت ايمان آوردم كه هيچ معبودى جز كسى كه بنى اسرائيل به او ايمان آوردهاند
وجود ندارد و من از مسلمين هستم.»يونس90/.
فرعون همچون پر كاهى بر روى امواج عظيم مىغلتيد،در اين هنگام پردههاى
غرور و بىخبرى از مقابل چشمان او كنار رفت و نور توحيد فطرى درخشيدن گرفت و اظهار
ندامت كرد و گفت ايمان آوردم،نه تنها با قلب خود ايمان آوردم بلكه عملا در برابر
چنين پروردگار توانايى تسليمم،ولى بديهى است چنين ايمانى كه به هنگام نزول بلا و
گرفتار شدن در چنگال مرگ اظهار مىشود،در واقع يك نوع ايمان اضطرارى است كه هر
جانى و مجرم و گنهكارى دم از آن مىزند، بىآنكه ارزشى داشته باشد و يا دليل بر
تكامل
[1]رك:لسان
العرب،تفسير مجمع البيان،تفسير كشاف و مجمع البحرين.