در اصل به معنى«گود و ژرف»است،ولى در آيۀ مورد بحث به
معنى«دور»به كار رفته،خداوند در اين آيه،به ابراهيم(ع)دستور مىدهد:«در ميان مردم
براى حج اعلام كن تا پياده و سواره بر مركبهاى لاغر،از هر راه«دور»قصد خانۀ
خدا كنند».لغات اين آيه:
«اَذِّن»از«اذان»به معنى«اعلام».
«رجال»جمع«راجل»به معنى«پياده».
«رجال»جمع«راجل»به معنى«پياده».
«ضامر»به معنى«حيوان لاغر».
«فجّ»در اصل به معنى فاصلۀ ميان دو كوه و سپس به جادههاى
وسيع اطلاق شده و «عميق»همانطور كه در بالا اشاره شد،در اين جا به معنى«دور»آمده
است.
در روايتى كه در تفسير«على بن ابراهيم»آمده،مىخوانيم:
«هنگامى كه ابراهيم(بعد از آماده شدن خانۀ كعبه)چنين دستورى
را(حج27/) دريافت داشت،عرض كرد خداوندا صداى من به گوش مردم نمىرسد،امّا خدا به
او فرمود:عليك الاذان و على البلاغ .«تو اعلام كن و من به گوش آنها مىرسانم».
«ابراهيم»بر محل«مقام»آمد و انگشت در گوش گذارد و رو بهسوى شرق و
غرب كرد و صدا زد و گفت:
ايها الناس كتب عليكم الحج الى البيت العتيق فاجيبوا ربكم .«اى
مردم!حجّ خانۀ كعبه بر شما نوشته شده،دعوت پروردگارتان را اجابت كنيد».
و خداوند صداى او را به گوش همگان،حتى كسانى كه در پشت پدران و رحم
مادران بودند رسانيد و آنها در پاسخ گفتند:لَبَّيْكَ اللّٰهُمَّ
لَبَّيْكَ!...