اين احتمال نيز داده شده كه منظور از اين جمله رسيدن به عاقبت كار است و منظور از عاقبت كار در اين جا گرفتن غنايم جنگى است،چنان كه آيه مى‌فرمايد:

«اگر بعضى از همسران شما از دست شما رفتند،اسلام را رها كرده به كفّار پيوستند سپس شما در جنگى بر آنها پيروز شديد و غنايمى به دست آورديد،به كسانى كه همسران خود را از دست داده‌اند همانند مهرى را كه پرداخته‌اند از غنايم بپردازيد».(ج 42/24.)

عَقِب:(زخرف28/.)[*]

بر وزن«خشن»جمع آن«اعقاب»در اصل به معنى«پاشنۀ پا»است و بازگشت به روى پاشنۀ پا به معنى عقب گرد و كنايه از انحراف و بازگشت از هدف است و همان چيزى است كه امروز از آن به«ارتجاع»تعبير مى‌كنند،ولى بعد به صورت گسترده در فرزندان و فرزند فرزندان به‌كاررفته‌است .

اين نكته قابل توجه است كه مفسران در تفسير«فى عقبه»در آيۀ مورد بحث، احتمالات متعددى داده‌اند،بعضى آن را به تمام«ذريّه و دودمان ابراهيم»تا پايان جهان تفسير كرده‌اند و بعضى آن را مخصوص به قوم ابراهيم و امّت او دانسته‌اند و بعضى به آل محمّد(ص)تفسير كرده‌اند،امّا ظاهر اين است كه مفهوم آن وسيع و گسترده است و تمام دودمانش را تا پايان جهان شامل مى‌شود و تفسير به آل محمّد(ص)از قبيل بيان مصداق روشن است[**].(ج 296/5،ج 43/21 و 46.)

[*]وَ جَعَلَهٰا كَلِمَةً بٰاقِيَةً فِي عَقِبِهِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ .«او(ابراهيم)كلمۀ توحيد را كلمۀ باقيه در اعقابخود قرار داد تا به‌سوى خدا بازگردند»زخرف28/.

[**] پيرامون واژۀ«عقب»و«اعقاب»در جلد سوم،صفحه 116،ذيل آيۀ 144 سورۀ آل عمران وجلد چهاردهم،صفحۀ 270،ذيل آيۀ 66 سورۀ مؤمنون(در تفسير نمونه)بحث شده است.

• ترجمه نوع 1
• ترجمه نوع 2
• ترجمه نوع 3