نام کتاب : شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه نویسنده : شریعتمداری، جعفر جلد : 3 صفحه : 185
هنگامى
كه در خوشه است تفسير كردهاند،و در اين جا مناسب همان معنى اوّل است.
آيۀ مورد بحث ناظر به مجازات عجيب و اعجازآميزى است كه از
سوى خداوند بر لشكر ابرهه وارد آمد و افراد اين لشكر عظيم و بظاهر نيرومند را بهوسيلۀ
سنگريزههايى كه از منقار و پاهاى پرندگان كوچك و ضعيفى فرومىافتاد متلاشى
كرد،شايد مجازاتى سختتر از مجازات لشكر ابرهه در دنيا پيدا نشود كه جمعى چنان در
هم كوبيده شوند كه به صورت كاه خرد شده و خورده شده(عصف مأكول)درآيند[*].(ج
337/27.)
به معنى«تندباد»است.در اين آيه مَثَل بسيار رسايى براى اعمال افراد
بىايمان بيان شده است،مىفرمايد:«اعمال كسانى كه به پروردگارشان كافر شدند همچون
خاكسترى است در مقابل تندباد در يك روز طوفانى...»فِي يَوْمٍ عٰاصِفٍابراهيم18/.
همان گونه كه خاكستر در برابر تندباد،آن هم در يك روز طوفانى آنچنان
پراكنده مىشود كه هيچكس قادر بر جمع كردن آن نيست،همينگونه منكران حق توانايى
ندارند كه چيزى از اعمالى را كه انجام دادهاند به دست آورند و همگى بر باد مىرود
و دستهايشان خالى مىماند.
با اين كه قرار گرفتن خاكستر در برابر تندباد،سبب پراكندگى آن مىشود،امّا
آن را با جملۀ«فِي يَوْمٍ عٰاصِفٍ»(در يك
روز طوفانى)تأكيد مىكند،زيرا اگر تندباد محدود و موقت باشد ممكن است خاكسترى را
از نقطهاى،بلند كرده و در منطقهاى نهچندان دور بريزد، امّا اگر روز،روز طوفانى
باشد كه از صبح تا به شام بادها از هر سو مىوزند،بديهى است چنين خاكسترى آنچنان
پراكنده مىشود كه هر ذرهاى از ذراتش در نقطۀ دوردستى خواهد افتاد به طورى
كه با هيچ قدرتى نمىتوان آن را جمع كرد.(ج 308/10-309.)
[*]براى شرح بيشتر اين ماجرا،به جلد 27،صفحه 338
تفسير نمونه(معجزۀ بىنظير )مراجعهفرماييد.