و دو نماز جهرى را به نزديك همديگر كردن به حيثيتى كه قرائت همديگر را بشنوند هيچ مانعى و ضررى ندارد، بغير مخالفت وسواس، زيرا كه: به علاوۀ اصالت جواز- عمومات؛ امر به صلات است در مساجد، بلكه فرمودهاند كه:

«نمازى نيست از براى همسايۀ مسجد مگر در مسجد» [1]. و هيچ يك از علماى شيعه و همچنين مشهور اهل سنّت قائل نشدهاند به وجوب مطلق جماعت [2] و موافق ادلّه و فتاوى كلّ علماى اجلّه؛ تمام نمازهاى سنّتى را به عنوان جهر به عمل مىتوان آورد، بلكه هرگاه در شب به عمل آيد جهر در آن سنّت است [3] و همچنين اعتكاف در مساجد- خصوصا مسجدين شريفين- از جملۀ سنن مؤكّده است [4]، و همچنين تلاوت قرآن و تعقيب و ذكر الهى- هرچند كه مشتمل بر آيات قرآنى باشد- از مستحبّات است [5].

و هيچكس از زمان ظهور شرع مقدّس نبوى (صلّى اللّه عليه و آله و سلّم) إلى الآن- از علما و فقها و اعيان- امر به خلاف اينها ننموده، و شرط نكرده است كه: بايد صداى قرآن همديگر را نشنوند- خواه در نماز و خواه در غير نماز- يا اگر بشنوند بايد گوش به آن دهند و ساكت باشند مگر در قرائت پيشنماز، كه مأموم او بايد استماع كند، و گوش به قرائت او دهد، در نماز جهريّه و بس.

و هيچكس اين توهّم را نكرده است كه: چون كسى خواهد كه از براى

و درباره «شيخ طوسى» هم مرتكب تأويل شدند كه نمونه آن در (جواهر الكلام: 8/ 269) آمده است.

[1] دعائم الاسلام: 1/ 148، تهذيب الاحكام: 1/ 92 حديث 244، 3/ 261 حديث 735 (با اندكى اختلاف).

[2] خلاف: 1/ 242 مسأله 280.

[3] شرح لمعه: 1/ 266، وسائل الشيعة: 6/ 77 باب 22، براى اطلاع بيشتر مراجعه شود به: مفتاح الكرامه: 2/ 404.

[4] شرح لمعه: 2/ 150، وسائل الشيعة: 10/ 583 باب 3.

[5] سرائر: 3/ 604، وسائل الشيعة: 6/ 209 حديث 2 و 210- 212 حديث 2- 6.