فهميدهاند كه معاوضۀ مذكوره را برهم زدهاند باغ را بدهند؛ لكن آنچه از قيمت آن يا عوضى را كه سابق گرفته، اگر اضافه از حقوق آن زوجه باشد، و ورثه راضى نشوند از ثلث حساب كنند، و اللّه العالم.

سؤال مه [45]:

ما معرب اعرابه و حرفه كلاهما في الوصل محذوفان؟

جواب:

هو نحو: قاض، فتأمّل.

سؤال مو [46]:

زيد در حين حيات؛ صبيّۀ خود را به عمرو داده، و وصيّت نموده كه: آنچه متروكات دارد؛ يك حصّه از عمرو و دو حصّه را باقى ورثه حصّه نمايند، و دو تخته از باغچه، و دو باب از خانه نيز به ضعيفۀ خود داده، الحال عمرو آمده ادّعاء مىنمايد كه: تركه را حصّه مىنمايم، و حصّۀ زوجۀ خود را نيز مىخواهم، و دو تختۀ باغ و دو باب خانه را هم حصّه مىنمايم.

جواب:

آنچه را به ضعيفه داده، اگر در حال حيات به او داده به عوض طلبش، يا به او بخشيده، هرچند كه حقّى بر شوهر نداشته باشد؛ و در صورت هبه در حين حيات به قبض و تصرّف او داده- هرچند كه اين امور در مرض موت واقع شده، لكن با فهم و شعور آن شخص بوده باشد- آن چيز مختصّ آن زن است و عمرو را به در آن حقّى نيست.

و اگر در حال حيات به او نداده است، يا در صورت هبه به قبض او نداده با فهم و شعور، پس اگر وصيّت كرده است كه: بعد از مردن به او بدهند به عوض مهر، يا حقّ مالى ديگر- كه بر ذمّۀ شوهر داشته- و آن چيز زياده از حقّ آن زن نباشد، نيز عمرو را در آن حقّى نيست. و همچنين اگر چنانچه- تبرّعا- وصيّت نموده كه به آن زن بدهند، بدون آنكه عوض حقّ مالى باشد و عمرو بعد از اطّلاع به آن وصيّت راضى شده باشد. و اگر به آن وصيّت راضى نشده در صورت تبرّع، يا آن چيز زياده بر حقّ آن زن باشد و عمرو به آن وصيّت راضى