نمايد يا نه؟-؟ [1]

جواب:

زيد در همۀ اموالى كه در دست عمرو و بكر و خالد و وليد و وكيل است از بابت مال مشترك ما بين زيد و بكر به قدر الحصه شريك است، و بايد اين جماعت هر يك به قدر شغل ذمه از عهدۀ حق زيد بر آيند. يعنى همان حصه را به او برسانند هر چند بعضى به بعضى ديگر رجوع كنند در غرامت. چنانكه طريقۀ «ايدى متعاقبه» است در غصب. و در خصوص تتمۀ مال كه نزد وليد مانده زيد مستحق بيش از حصۀ خود نسبت به آن مال نيست، مگر در صورت عجز از استرداد حق خود از بكر (به خودى خود يا به واسطۀ ديگران) و امكان تقاص از آن چه در نزد وليد است از مال بكر.

و الحاصل: زيد و بكر در مجموع مال مشترك شريكند، و آن چه موجود است بينهما- بقدر الحصه [2] اصلا و ربحا- قسمت مىشود. و آن چه تلف شده به «قاعدۀ اتلاف» رجوع مىشود و غاصب مثل يا قيمت را بايد بدهد. و در صورت تعاقب ايدى به قاعدۀ او عمل مىشود. و اللّٰه العالم بأحكامه [1].

113: سؤال:

زيد از عمرو طلب دارد مبلغ صد تومان در موعد معينى. در انقضاى موعد مىگويد كه آن صد تومان كه از تو مىخواهم پنجاه تومان قرض باشد در نزد تو، تتمه مال من است و تو در مجموع آن معامله كن هر چه نفع حاصل شود در ميان

[1]: عبارت اين سؤال و جواب در نسخه به صورت زير است:

سؤال: .. بعد ذلك عمرو و خالد كه هر يك مال مشترك زيد و بكر در ذرت ايشان است مخلوط نموده در مالين نرمى إليها به شراكت مدتى تجارت نمايند بعد ذلك خالد مال مشار اليه مشترك را قدرى به وليد به عنوان شراكت داده مدتى نمايند كه در اين اثنا عمرو كه شريك اصلى زيد بوده متوفى گردد و وكيل ديگر آمده به وكالت ثابته مطالبۀ سرمايه و ارباح تجارت از خالد مىنمايد خالد قدرى از مال مشار اليه را به بكر وكيل و تسليم نموده و وكيل مزبور را وكيل نموده در اخذ حال از وكيل بگيرد وكيل قدرى مال را او وليد نيز اخذ نمودهاند كه خالد نيز متوفى گردد آيا ..

جواب: زيد در همه اموالى كه در دست عمرو و بكر وكيل او خالد آمده است از بابت .. دخل ذمه از عهدۀ حق زايد برآيند يعنى همان حصه در اباو برسانند .. از استرداد حق خود كه بكر نبرده .. بقدر الحسنه ..

[2]: عبارت اين سؤال و جواب در نسخه به صورت زير است:

سؤال: .. بعد ذلك عمرو و خالد كه هر يك مال مشترك زيد و بكر در ذرت ايشان است مخلوط نموده در مالين نرمى إليها به شراكت مدتى تجارت نمايند بعد ذلك خالد مال مشار اليه مشترك را قدرى به وليد به عنوان شراكت داده مدتى نمايند كه در اين اثنا عمرو كه شريك اصلى زيد بوده متوفى گردد و وكيل ديگر آمده به وكالت ثابته مطالبۀ سرمايه و ارباح تجارت از خالد مىنمايد خالد قدرى از مال مشار اليه را به بكر وكيل و تسليم نموده و وكيل مزبور را وكيل نموده در اخذ حال از وكيل بگيرد وكيل قدرى مال را او وليد نيز اخذ نمودهاند كه خالد نيز متوفى گردد آيا ..

جواب: زيد در همه اموالى كه در دست عمرو و بكر وكيل او خالد آمده است از بابت .. دخل ذمه از عهدۀ حق زايد برآيند يعنى همان حصه در اباو برسانند .. از استرداد حق خود كه بكر نبرده .. بقدر الحسنه ..

[1] اين مسأله در تحت شماره 115 مجددا عنوان شده، رجوع شود.