كتب وى را با خود به بغداد آورد [1]. و در نتيجه كتابخانههاى معتبرى براى شيعه فراهم آمد از جمله كتابخانۀ ابى نصر شاپور بن اردشير [2] وزير بهاء الدوله بويهى فرزند عضد الدوله است كه در سال 381 در محلۀ «بين السورين» يكى از محلات «كرخ» بغداد [3] به همت آن وزير دانشمند شيعه مذهب، تأسيس شد و از لحاظ جامعيت و اشتمال بر نفائس كتب، بى نظير بود و با كتابخانۀ «بيت الحكمة» رقابت مىنمود و نيز كتابخانۀ شخصى سيد مرتضى بطورى كه نوشتهاند مشتمل بر هشتاد هزار جلد كتاب بوده است [4]. و همچنين برادر وى سيد رضى

[1]- علامه در خلاصه ص 101 در ترجمۀ وى مىگويد: «قدم بغداد سنة ست و خمسين و ثلاثمائة و معه من كتب العياشي قطعة، و هو أول من أوردها بغداد و رواها.».

[2]- بنا بگفته ابن أثير در ج 7 ص 324 از تاريخ خود: «وى كاتبى سديد بود و در سال 381 كتابخانه را تأسيس نمود و بيش از ده هزار جلد كتاب در آن گرد آورد.» در حاشيه اين كتاب نوشته شده: «وى سه بار وزارت بهاء الدوله و هم وزارت مشرف الدوله را عهده دار شد. مردى عفيف نيكو كار، سليم النفس و خوش معاشرت بود ليكن عمال خود را زود عزل مىكرد تا بعيش و نوش و خوشگذرانى نگرايند، بر كتابخانه املاك و عايدات بسيار وقف كرد و هنگام مرگ در سال 416 نزديك نود سال عمر داشت.

[3]- ساختمان اصلى بغداد به نام مدينة السلام در سمت غربى دجله نزديك كاظمين فعلى بطور مدور با چهار دروازه بدين كيفيت بنا شده بود: 1- خندق دور شهر. 2- سيل بند مرتفع با آجر و ساروج 3- فيصل خارجى به مساحت پنجاه ذرع بدون ساختمان جهت محافظت شهر از آتش سوزى دشمن 4- سور اعظم بارتفاع سى ذرع و به ضخامت 5- 22 ذرع، در پايين و 12 ذرع در بالا. 5- فيصل داخلى بعرض 150 ذرع محوطه بدون ساختمان جهت دفاع از شهر 6- ديوار دوم كه محيط بر ميدان بزرگ داخلى و ساختمانها و قصر بوده است و فاصلۀ ما بين دو ديوار بين السورين ناميده مىشده است و بعدها شهر كرخ در جانب جنوبى اين شهر ساخته شد و تدريجا شهر اصلى ويران و بجاى آن محلاتى بوجود آمد كه ضميمه كرخ گرديد و نام آن محلات به نام اصلى آن ناميده شد مانند محلۀ باب الكوفة، باب البصرة، باب الشام، باب خراسان. و بنظر بنده محل كتابخانۀ شاپور فيصل داخلى شهر اصلى بوده كه در آن هنگام بين السورين ناميده مىشده است. دليل خريطة بغداد ص 49 ملاحظه شود.

[4]- ابو القاسم تنوخى ملازم سيد مرتضى گفته است كتب سيد را شماره كرديم هشتاد هزار مجلد از مصنفات و محفوظات و مقروات وى بود و به گفتۀ ثعالبى به سى هزار دينار تقويم گرديد پس از اينكه قسمت عمدۀ آن را به وزرا و رؤسا اهدا كردند (رك: روضات ص 383 و 384).