و لِيَتَذَكَّرَ اولوا الالْباب 38 : 29 . [1] إلى غير ذلك از آيات شريفه كه ذكرش به طول انجامد .
بالجمله ، مقصود ما از اين بيان نه انتقاد در اطراف تفاسير است ، چه كه هر يك از مفسّرين زحمتهاى فراوان كشيده و رنجهاى بى پايان برده تا كتابى شريف فراهم آورده فَلِلَّه درّهم و على اللَّه اجرهم ، بلكه مقصود ما آن است كه راه استفاده از اين كتاب شريف را ، كه تنها كتاب سلوك إلى اللَّه و يكتا كتاب تهذيب نفوس و آداب و سنن الهيّه است و بزرگتر وسيلهء رابطه بين خالق و خلق و عروة الوثقى و حبل المتين تمسّك به عزّ ربوبيّت است ، بايد به روى مردم مفتوح نمود . علماء و مفسّرين تفاسير فارسى و عربى بنويسند و مقصود آنها بيان تعاليم و دستورات عرفانى و اخلاقى و بيان كيفيّت ربط مخلوق به خالق و بيان هجرت از دار الغرور به دار السّرور و الخلود باشد ، به طورى كه در اين كتاب شريف به وديعت گذاشته شده . صاحب اين كتاب سكَّاكى و شيخ نيست كه مقصدش جهات بلاغت و فصاحت باشد ، سيبويه و خليل نيست تا منظورش جهات نحو و صرف باشد ، مسعودى و ابن خلَّكان نيست تا در اطراف تاريخ عالم بحث كند ، اين كتاب چون عصاى موسى و يد بيضاى آن سرور ، يا دم عيسى كه احياء اموات مىكرد نيست كه فقط براى اعجاز و دلالت بر صدق نبىّ اكرم آمده باشد ، بلكه اين صحيفهء الهيّه كتاب احياء قلوب به حياة ابدى علم و معارف الهيّه است ، اين كتاب خدا است و به شئون الهيّه جلّ و علا دعوت مىكند . مفسّر بايد شئون الهيّه را به مردم تعليم كند ، و مردم بايد براى تعلَّم شئون الهيّه به آن رجوع كنند تا استفادت از آن حاصل شود - وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَرَحْمَةٌ لِلْمُؤمِنينَ وَلا يَزيدُ الظَّالِمينَ الا خَسارا 17 : 82 . [2] چه خسارتى بالاتر از اين كه سى - چهل سال كتاب الهى را قرائت كنيم و به

[1] - « كتاب مباركى كه به سوى تو نازل كرديم تا در آيات آن تدبّر كنند و صاحبان خرد متذكر شوند » . . ( ص - 29 ) .
[2] - « ما از قرآن آنچه را كه براى مؤمنان شفا و رحمت است نازل مىكنيم و آن ستمكاران را جز زيان نمىافزايد . » ( اسراء - 82 ) .