توجّه باين كه كتب پيشينيان را بدقّت مطالعه نموده و استقلال فكرى يافته بر آنان ايراد و انتقاد نموده آثارى گرانبهائى از خود بيادگار گذارده كه جميع كتب و آثار قدما از دوران بقراط تا دوران خود و از اين دوره تا قرن شانزدهم و هفدهم ميلادى را تحت الشّعاع قرار دادند.

نتيجه‌اى كه از اين نبوغ در طبّ اسلامى بخصوص طبّ ايرانى اسلامى بظهور رسيد هزاران كتب طبّى است كه اگر بخواهيم بذكر نام آنها بپردازيم مطلب بدرازا كشد و فقط براى ذكر فهرست آن شايد صدها صفحه لازم باشد تا آنكه بتوان از عهده اين مهمّ برآمد.

پس از آنكه اين مشعل فروزان در دانش پزشكى يعنى چراغ نورانى كه توسّط ايرانيان و مسلمين افروخته گرديد و نمونه آثارى از كتب خود بعالم نشان دادند فروزندگى و فروغ آن تا قرون متماديه در عالم برقرار و براى روشنائى راه در جلوى پاى طالبين علم طبّ در حركت بود.

بارى نتيجه چنين شد كه على بن ربن طبرى كتاب «فردوس الحكمه» و «تحفة الملوك» و «و حفظ الصحه» و امثال آنها و رازى قريب صد جلد كتاب و مقاله و رساله در طبّ مانند «حاوى» و «منصورى» و «مرشد» و «طبّ الملوكى» و «من لا يحضره الطبيب» و كتاب «جدرى و حصبه» و كتاب «برء الساعه» و كتاب «قرابادين» و امثال ذلك را برشته تحرير در آورده و ابن مندويه‌ [1] اصفهانى كتاب «كفايه (يا كافى)» و

[1] - ابن مندويه، ابو على احمد بن عبد اللّه بن مندويه اصفهانى از اطبّاى بزرگ قرن چهارم هجرى قمرى است (372- 338) ميگويند از جمله بيست و چهار نفر طبيبى بوده كه در بيمارستان عضدى توسّط امير ديلمى براى معالجه خوانده شده و درباره‌اش مستمرّى برقرار گرديده است، تأليف معروفش كتاب كافى است و غير از آن تأليفات ديگرى نيز داشته است.