و همچنين اندر منفصل- كه: چون گوئى‌ [1] اين شمار: يا طاق است» اگر [2] لفظ يا نبودى اين مقدم، قضيّه‌ [3] بودى، و يا جفت است اگر لفظ يا نبودى، اين تالى، قضيّه بودى. پس اين يكى فرقست ميان مقدم- و تالى؛ و ميان موضوع- و محمول.

و ديگر فرق آنست كه: گوئى آنجا كه‌ [4]: موضوع- و محمول بود، كه‌ [5] موضوع محمول است،- يا نيست. چنان كه گوئى: زيد زنده است، يا [6] نيست؛ و نگوئى‌ [7] آنجا كه مقدم- و تالى بود، كه مقدم‌ [8] تالى است،- يا نيست؛ و ليكن:

ميان مقدم- و تالى متصل، و مقدم‌ [9]- و تالى منفصل دو [10] فرق است:

[1] - جاى «و لفظ جواب» تا «چون گوئى» در نسخه «آ» سفيد است اگر آفتاب بر آيد بدر آمدن لفظ اگر اين سخن نه راست باشد و نه دروغ و همچنين لفظ جواب تالى را از قضيه بودن بيرون برده است زيرا كه چون گوئى آنگاه روز بود بدر آمدن لفظ آنگاه اين سخن نه راست الخ- ن.

[2] - چون- كب.

[3] - قضيه مقدّم- ه- كب.

[4] - بى: و- ك،- و ديگر فرقست الخ- آ،- و ديگر فرق آنست كه آنجا- د-

[5] - بى: كه- ط،- بود گوئى كه- خ ل،- بود گوئى- كب،- و فرق ديگر آنست كه در موضوع و محمول گوئى- ن.

[6] - زيد زيدست يا- د،- مردم زنده يا زنده- ن.

[7] - يا نه و بگوئى الخ- ه- يا نيست و بگوئى الخ- ل، يا نيست و نگوئى الخ- كب-

[8] - بى كه- آ،- تالى است كه الخ- كب،- تالى بود كه مقدّم و- ق.

[9] - بى: و مقدم- ق- م- ك- ل ه- آ.

[10] - بى: دو- ط- ه- ق- آ.