فرق ميان مقدم- و تالى، و ميان‌ [1] موضوع و محمول؛ آنست كه:

موضوع، و محمول بجاى ايشان لفظى‌ [2] مفرد بايستد. و بجاى مقدم- و تالى نايستد، زيرا كه: مقدم- و تالى هر يكى- بنفس خويش‌ [3] قضيتى‌اند.

چنان كه گوئى‌ [4] اگر آفتاب برآيد، روز بود. گفتار تو [5]: آفتاب برآيد، قضية است، و گفتار تو [6] روز بود قضيه است، ليكن لفظ شرط، مقدم را از قضيتى ببرد [7]، زيرا كه: چون گوئى اگر آفتاب بر آيد با اندر آمدن لفظ [8] اگر اين سخن از قضيتى بشد [9]، تا نه راست است، و نه دروغ؛ و لفظ جواب مر تالى را از قضيتى‌ [10] ببرد، زيرا كه چون گوئى آنگاه روز بود، هم‌ [11] نه راست بود، و نه دروغ.

[1] - بى: ميان- كب.

[2] - لفظ- ه- كب.

[3] - بى: هر يكى- آ،- هر يك الخ- ه- ط- كب،- هر يك بنفس خود- د،- هر يكى بنفس خويش- ل.

[4] - گوئى كه- د.

[5] - تو كه- كب- د.

[6] - بى: و گفتار تو- آ،- قضيه بود الخ- ل،- قضيتى‌ست و گفتار تو كه- د.

[7] - بيرون ببرد- ط،- از قضيه بودن بيرون برده است- ن.

[8] - لفظ و- د.

[9] - شد- د.

[10] - راز الخ- ل،- را از قضيگى- ق.

[11] - بى: «تانه راست است» تا «هم نه»- ط،- همه نه- م- ك- ل- ه.