زهر خوردن، مانند مى‌كند، چه مقهور [1] داشتن قوّتهاى شهوانى‌ [2] و غضبى و توسط نگاه داشتن، در آن مساوى است‌ [3]. با زهر خوردن، و شعور بودن، مر نفس را كه در اين جهان، بعضى از آن چيزها كه دانستنى است، بداند، او را، بعد از آن مفارقت‌ [4]، لذّتى خواهد بود، كه با هيچ لذّت‌ [5] اين جهانى، آن را مناسبت نبود، رغبت صادقه كند، بنا بود در اين جهان، و هر كه زهر بخورد، زنده نبود، يعنى هر كه قوّت عليله نفس را مستولى ندارد بر قواى بدنى عامله او مقهور بود و مرده و هر كه طرفى از معرفت حاصل ندارد و او را رغبت نمود به مفارقت اين جهان، و در آن جهان او را لذّت اين جهانى نبود و پريدن عبارت از قبول كردن فيض، از مبادى‌ [6] و انقطاع علايق، از آنچه از اكتساب سعادت‌ [7]، باز دارد. و آشيان گرفت‌ [8]، آرام گرفت‌ [9]. با اين لذّت ناقصه. فخرجه‌ [10] و استيلا دادن قوّتهاى بدنى را بر قوّت‌ [11] عامله نفس، و عبارت از صيد كردن باز [12] مذلّت از آنچه كمال او در آنست، يعنى كمال نفس. و چون از ادراك و اكتساب آن كمال، باز ماند، اندر صيد، هزار عنا و بلا [13] ماند، چون آن مرغ صيد كرده، و چنانكه كمال مرغ، اندر پريدنست، و مراد خويش، اندر پريدن بدست آرد، كمال نفس، اندر فيض ستدن و تصوّر كردن معقولات است‌ [14]، چنانكه بايد. و مستولى بودن بر قوّتهاى بدنى تا آن شياطين، او را از راه نبرند، و آنچه خواجه گفت اگر كسى را بال، نبود، دزدى كند، و بال بدست آرد. پيش از اين گفته‌اند كه هر كسى را قوّت آن نبود كه او بيواسطه تعليم از قوّت حدسى، ناگاه به حدّ

[1] - وجه معهود.

[2] - اصل قوّتهاى شيطانى.

[3] - اصل مساويست.

[4] - معارف.

[5] - اصل لذّتى.

[6] - اصل منادى.

[7] - سعادت دارد.

[8] - آسان گرفتن.

[9] - گرفتن.

[10] - مخدجه.

[11] - قوّه.

[12] - باز مانديست.

[13] - بلا و عنا.

[14] - معقولات چنانكه.