نام کتاب : در قلمرو بلاغت نویسنده : علوى مقدم، محمد جلد : 1 صفحه : 504
كتاب عيار الشعر بواسطه آگاهى نويسنده و توجه او به ذوق و داشتن ذوق 16شعرى
مصنف، امتياز خاصى دارد. ابن طباطبا عناصر حسن و زيبايى شعر و عوامل فساد شعر را
بخوبى درك كرده و درين كتاب جانب لفظ و معنى و صور بيانى را در نظر گرفته و از
محتواى قصيده و موضوع آنكه با حال و مقام بايد ارتباط داشته باشد نيز بحث كرده
است. از تغييراتى كه شعراى نوآور در شعر شاعران پيشين دادهاند سخن مىگويد و از
تقليد شاعران از شعراى پيشين بحث مىكند و از اينكه برخى هم از خود ابداعى
كردهاند سخن مىگويد 17.
همانطورى كه ابن طباطبا به ذوق و طبع صحيح، اهميت مىدهد و در صفحات
3 و 4 كتاب عيار الشعر مىگويد:
«فمنصح طبعه و ذوقه لم يحتج الى
الإستعانة على نظم الشعر بالعروض التى هى ميزانه، و من اضطراب عليه الذوق لم يستعن
من تصحيحه و تقويمه بمعرفة العروض و الحذق به».
ابن رشيق قيروانى هم درين باره، مبحثى بعنوان «المطبوعيستغنى عن معرفة الوزن» ذكر مىكند كه در آن مبحث مىگويد 18:
كسى كه طبع و ذوقى دارد، به علت داشتن ذوق عالى به شناسائى اوزان شعر
و اسامى آن اوزان نيازى ندارد و آنكه ذوق ضعيف و ناتوان دارد به اين مقدمات نياز
دارد تا كه او را يارى دهد.
ابن طباطبا در مبحث (علّة حسن الشعر) در ص 14 مىگويد: هر حسى از
حواس چيزى را مىپذيرد و از آن خوشش مىآيد مثل اينكه: چشم چهره زيبا و بينى بوى
خوش و دهان چيز شيرين و گوش آواز خوش و دست چيز نرم. (و الفهم يانس من الكلام
بالعدل الصواب الحق) يعنى فهم هم به كلام درست و خوب انس مىورزد علاوه بر اين
براى حسن شعر علت ديگرى نيز مىشمارد كه بقول خودش:
«ولحسن الشعر و قبول الفهم اياه علة
اخرى و هى موافقته للحال التى يعد معناه لها كالمدح فى حال المفاخره ...» 19.
ابن رشيق قيروانى، نظير همين مطلب را در كتاب العمدة بحث مىكند و
مبحثى بعنوان: «لكلمقام مقال» طرح مىكند و مىگويد: 20
نام کتاب : در قلمرو بلاغت نویسنده : علوى مقدم، محمد جلد : 1 صفحه : 504