- اعنات الشاعر نفسه فى القوافى در صفحه 74 «البديع».

- حسن الابتداءآت در صفحه 75 «البديع».

يادداشتها و مشخصات منابع و مآخذ

[1] - عبد اللّه بن المعتّز، «البديع»، افست مكتبة المثنّى بغداد 1967 م از روى چاپ كراتشقوفسكى، لنينگراد،/ 58 ابن معتّز نوشته است: «... لانّ البديع اسم موضوع لفنون من الشعر يذكرها الشعراء ...».

[2] - ابن معتّز در صفحه/ 58 «البديع» نوشته است: «و الفته سنة اربع و سبعين.

[3] - عبد اللّه بن معتّز، كه كنيه‌اش ابو العباس بوده، دانش فراوانى داشته، شعر هم خوب مى‌سروده است. او در ماه شعبان سال 247 هجرى متولّد شده و در سال 296 هجرى، پس از عزل مقتدر به وسيله گروهى از سران لشكر، از خلافت، عدّه‌اى با عبد اللّه بن معتّز- با لقب مرتضى- بيعت كردند و او را به دار الخلافة بردند ولى يك روز و يك شب خليفه بود، سرانجام ياران مقتدر بر او شوريدند و در سنّ 48 سالگى، او را خفه كردند.

معروف است كه ابن معتّز، پس از دستگير شدن كه او را به كشتن‌گاه مى‌بردند، اين اشعار را سرود:

خطيب بغدادى نوشته است: ابن معتّز، از ادب بهره كافى داشت و فراوان شعر مى‌دانست. ابن خلّكان هم نوشته است: از ابو العبّاس مبرّد و ابو العبّاس ثعلب و ديگر دانشمندان علوم ادبى را فراگرفت و شاعر توانائى بوده است و در شعرسرايى خوش‌قريحه و مبدع و مبتكر، ابن خلّكان، كتب فراوانى را بدو منتسب كرده است همچون:

«الزهر و الرياض»، «البديع»؛ «مكاتبات الاخوان بالشعر»؛ «الجوارح و الصيد»؛ «السرقات»؛ «اشعار الملوك»؛ «الآداب»؛ «حلى الاخبار»؛ «طبقات الشعراء»؛ «الجامع فى الغناء»؛ «كتاب فيه ارجوزة فى ذمّ الصبوح».

ابن عماد هم، در كتاب «شذرات الذّهب»، او را اديبى بليغ و شاعرى خوش‌قريحه دانسته و افزوده است كه معانى ابداعى در شعر او فراوان هست. در تشبيه اشعار بديعى از او به يادگار مانده است.

براى آگاهى بيشتر در باب ابن معتّز، رجوع شود به مآخذ زير:

الف: «تاريخ بغداد»، حافظ ابى بكر احمد بن على الخطيب البغدادى، (متوّفى به سال 463 ه). چاپ 1349 ه 1931 م، در 14 جلد، ج 10/ 95- 100.

ب: «وفيات الاعيان و انباء ابناء الزمان»، شمس الدّين احمد بن محمّد معروف به: ابن خلكان 608- 681 ه.

تحقيق و تعليق از: محمّد محيى الدّين عبد الحميد، ناشر، مكتبة النهضة المصرية، قاهره 1948 م. الطبعة الاولى 1367 ه ق. ج 2/ 263 و 264.

ج: «شذرات الذهب فى اخبار من ذهب»، ابو الفلّاح عبد الحىّ بن العماد، متوفّى به سال 1089 ه، قاهره، مكتبة القدسى 1350 ه. ق ج 2/ 221 تا 225.

[4] - «دراسات فى نقد الادب العربى من الجاهليّة الى نهاية القرن الثالث»، الدكتور بدوى طبانة، مكتبة الانجلو-