«الباب الاوّل من البديع و هو الاستعارة ...» ر ك: «البديع»،/ 3.

«الباب الثانى من البديع و هو التجنيس ...» ر ك: «البديع»،/ 25.

«الباب الثالث من البديع و هو المطابقه ...» ر ك: «البديع»/ 36.

«الباب الرابع من البديع و هو ردّ اعجاز الكلام على ما تقدّمها ...». ر ك:

«البديع»،/ 48.

«الباب الخامس «من البديع و هو مذهب سمّاه عمر و الجاحظ المذهب الكلامى ...». ر ك: «البديع»،/ 53.

ابن معتّز، براى هريك از فنون بديعى، از قرآن مجيد و احاديث و گفتار صحابه و اشعار شعراى جاهلى و شعراى قرن اوّل هجرى و شعراى محدثين، همچون بشّار بن برد طخارستانى و ابو نواس، شواهدى ذكر كرده و پس از ذكر يك سلسله استعارات زيبا، يك سلسله استعارات نازيبا نيز، به‌عنوان مثال آورده و بدين‌وسيله باب نقد و بررسى را گشوده است.

ابن معتّز، استعاره، تجنيس، مطابقه، ردّ اعجاز كلام و مذهب كلامى را جزء فنون بديعى دانسته و خود نيز در چند مورد بدين نامگذارى و تسميه، اشاره كرده است؛ مثلا در صفحه 57 كتاب «البديع» نوشته است:

«قد قدمّنا ابواب البديع الخمسة و كمل عندنا ...».

و نيز در صفحه 58 نوشته است:

«انّا اقتصرنا بالبديع على الفنون الخمسة اختبارا من غير جهل بمحاسن الكلام ...» و در همان صفحه 58 تكرار كرده و گفته است:

«... و يقتصر بالبديع على تلك الخمسة ...»

از گفته‌هاى ابن معتّز در كتاب «البديع» چنين استنباط مى‌شود كه كلمه «بديع» در نظر او، مفهوم عامى داشته و منظور ابن معتّز از «بديع» آن چيزى كه علماى متأخّر بلاغت، مورد نظرشان هست، نيست.

در نظر متاخّران، علم بديع يعنى محسّنات لفظى و معنوى، رويهم رفته در علم بديع از زيبايى كلمات و طرز خوب به كار رفتن كلمات كه در ذهن شنونده، و خواننده اثر بهترى بگذارد و تأثير بيشترى داشته باشد، سخن مى‌گويد.