نزديكتر آمد و گفت: به تو خطاب مى‌كنم. يكى از اصحاب برخاست و حسن را محكم گرفت، آتش خشم وى اندكى فروكش كرد و لحظه‌اى سكوت حكمفرما شد، امّا خليفه با گفتار خود اين سكوت را شكست و گفت: راست مى‌گويى، اين منبر پدر توست و اضافه بر اين چيزى نگفت. سپس على را مورد عتاب قرار داد، زيرا گمان كرده بود كه آن‌حضرت، فرزندش را بر ضدّ وى تحريك كرده است، امّا على عليه السلام براى وى سوگند ياد كرد كه چنين كارى نكرده است.

23 سال از اين واقعه گذشت تا آنگاه كه آتش انقلاب مسلمانان شعله ور گرديد و مردم خواستار بر كنارى عثمان از خلافت شدند. دامنه انقلاب به تدريج رو به گسترش مى‌گذاشت و مسلمانانى كه از سياستهاى نادرست خليفه و اطرافيانش به تنگ آمده بودند، دسته دسته به صفوف انقلابيون مى‌پيوستند. سرمداران اين حركت، بزرگان اصحاب پيامبر صلى الله عليه و آله و سران مسلمانان همچون عمار ياسر، مالك بن حارث (اشتر) و محمّد بن ابوبكر بودند. شمار بسيارى از مردم عراق و مصر و نيز گروهى از اعراب به اينان پيوستند. اين عدّه طبعاً نه اصول فكرى صحيحى داشتند و نه از تجربه كافى برخوردار بودند، بلكه بسيارى از آنان را نخوت فرا گرفته بود و بيشتر به منافع خويش مى‌انديشيدند. آتش انقلاب شعله ور شده بود.

مسلمانان خانه عثمان را به محاصره خود گرفتند و از او خواستند يا از خلافت كناره‌گيرى كند و يا به خواسته‌هاى آنان جامه عمل بپوشاند.

عثمان نيز تنها تكيه‌گاهش سپاه معاويه بود و از اين سپاه در خواست كرده بود تا به كمك وى بشتابند، معاويه سپاه خود را در بيرون از مدينه‌