«مرد مى‌تواند بجاى زن حجّ بگزارد و زن بجاى مرد و زن بجاى زن.»

3- از زيد شحّام به نقل از ابوعبداللَّه عليه السلام آمده است كه گفت: از حضرت عليه السلام شنيدم كه مى‌فرمود:

«يَحُجُّ الرَّجُلُ الصَّرُورَةُ عَنِ الرَّجُلِ الصَّرُورَةِ، وَلَا تَحُجُّ الْمَرْأَةُ الصَّرُورَةُ عَنِ الرَّجُلِ الصَّرُورَةِ» [1].

«مردى كه براى نخستين بار به حجّ مى‌رود مى‌تواند از سوى مردى كه تاكنون به حجّ نرفته حجّ گزارد. ولى زنى كه براى نخستين بار به حجّ مى‌رود نمى‌تواند از سوى مردى كه تاكنون به حجّ نرفته حجّ گزارد.»

4- از محمّد بن عبداللَّه قمّى آمده است كه گفت: از ابوالحسن الرضا عليه السلام پيرامون مردى پرسيدم كه به او پول يك حجّ را مى‌دهند تا از سوى كسى حجّ گزارد و او نيز بر خود تنگ نمى‌گيرد، ولى با اين حال مقدارى از هزينه حجّ باقى مى‌ماند، آيا اين باقيمانده را به صاحبش باز مى‌گرداند و يا نه؟ حضرت فرمود:

«لَا، هِي لَهُ» [2].

«نه، اين از آنِ اوست.»

تفصيل احكام:

1- نيابت در حجِ واجب و مستحبّ از سوى مرده، و از سوى زنده در حجّ مستحبّى مطلقاً (در صورت توانايى و عدم توانايى) جايز است، و در حجّ واجب در صورتى شخص زنده مى‌تواند نايب گيرد كه نتواند بدلائلى همچون پيرى و يا بيماريى كه به بهبودى آن اميدى نيست به اعمال‌