مهمترين ذكر

شايد «سبحان اللَّه» مهمترين ذكر باشد. «اللَّه اكبر» هم تنزيه است. در روايات آمده است: «اللَّهُ اكْبَر» يعنى‌ اللَّهُ اكْبَرُ مِنْ انْ يُوصَفَ. [1]

يعنى دنبال اين نباشيد كه صفتى را براى خدا، از اوصاف مخلوقات در نظر بگيريد. لا الهَ الَّا اللَّه‌ هم تنزيه است. سبحان اللَّه هم اصل تنزيه است و احتمالًا در روايات داشته باشيم كه «الحمد للَّه» نيز تنزيه است.

اگر بتوانيم اين «غيرها»، «مخلوق‌ها» و «شبيه‌ها» را از ذهنمان بيرون كنيم، نورانيّتى برايمان پيدا مى‌شود. امّا اگر بخواهيم خدا را از راه مخلوق و تشبيه به مخلوق پيدا كنيم، خدا پيدا نمى‌شود؛ بلكه به مخلوق مى‌رسيم.

حضرت صادق عليه السلام فرمودند:

«هر چه در ذهن خود توهّم كرده‌اى و خيال مى‌كنى خداست، مخلوقى است كه به خودت باز مى‌گردد.» [2]

يعنى منشأ آن وجود، خود انسان و تراوشات ذهنى اوست و خداوند چيز ديگرى است. همين كه بگوييم: چيز ديگرى است؛ بگوييم: خداوند سبّوح است، قدّوس و منزّه است، به خدا نزديك مى‌شويم. راه خداشناسى اين است.

«وَ مِنْ انْفُسِهِم».

و از خودشان.

معناى ديگرى هم مى‌توانيم براى اين قسمت از آيه‌ى كريمه در نظر بگيريم كه مفسّرين هم به آن اشاره كرده‌اند و آن زوجيّتى است كه بين دو