كسى كه مى‌دود و برخى هم چون كسى كه به آهستگى قدم مى‌زند». [4] و نيز در حديث از رسول اللَّه (ص) آمده است كه

«در روز قيامت آتش به مؤمن مى‌گويد: اى مؤمن بگذر كه پرتو وجود تو شرار مرا خاموش كرد.» [5] [72] ثُمَّ نُنَجِّي الَّذِينَ اتَّقَوْا وَ نَذَرُ الظَّالِمِينَ فِيها جِثِيًّا آن گاه پرهيزگاران را نجات دهيم و ستمكاران را هم چنان به زانو نشسته در آنجا وامى‌گذاريم.» ستمكاران هم چنان روى زانوهاى خود مى‌نشينند تا عذاب خدا را بچشند زيرا آنان به خود ستم كردند و در اين دنيا از آتش جهنم پرهيز نكردند.

رسول اللَّه (ص) در خطبه‌اى كه پيش از ماه رمضان ايراد كرد گفت

«از خدا پروا كنيد هر چند به قدر نصف خرما باشد».

در واقع همان نصف خرمايى كه انسان به ديگرى مى‌بخشد بسا سبب رهايى او از آتش جهنم مى‌شود. به عبارت ديگر همه اعمال خيرى كه انسان در اين دنيا به جاى مى‌آورد راهتوشه اوست براى بيرون آمدنش از جهنم.

مقياسهاى مادى‌

[73] وَ إِذا تُتْلى‌ عَلَيْهِمْ آياتُنا بَيِّناتٍ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا أَيُّ الْفَرِيقَيْنِ خَيْرٌ مَقاماً وَ أَحْسَنُ نَدِيًّا چون آيات روشنگر ما را بر آنان بخوانند، كافران به مؤمنان مى‌گويند كدام يك از دو فرقه را جايگاه بهتر و محفل نيكوتر است.» در اينجا قرآن مسئله معنوى ديگرى را بررسى مى‌كند و آن مسئله سنجش‌