وَ أَنَّهُمْ مُفْرَطُونَ- و اين كه
آنان را به سوى آن مىرانند.» يعنى شتابان روانه دوزخ مىشوند، از آن روى كه در
رفتن به آن بر ديگران پيشى مىگيرند، و افراط به معنى اسراف است و سرّ آن اين است
كه صاحب آن بر ديگران پيشى مىجويد، و بنا بر اين تفسير معنى آيه آن مىشود كه
صاحبان اين نظريه پيش از ديگران به آتش درمىآيند.
اين فرو افتادن براى چيست؟
[63] و اين پرسش باقى مىماند كه: چرا اين گروه به اين اندازه به
حضيض فرومىافتند؟ و چرا بر خدا دروغ بستند؟
بدان سبب كه به انجام دادن كارهاى بد پرداختند، و شيطان كارهاى بدشان
را براى ايشان آراست و آنها را نيك جلوهگر ساخت، و بدين گونه شيطان به صورت
نزديكترين دوست ايشان درآمد، و سبب رسيدن آنان به عذابى دردناك شد.
تَاللَّهِ لَقَدْ أَرْسَلْنا إِلى أُمَمٍ مِنْ قَبْلِكَ فَزَيَّنَ
لَهُمُ الشَّيْطانُ أَعْمالَهُمْ فَهُوَ وَلِيُّهُمُ الْيَوْمَ-
به خداى سوگند كه به امتهايى پيش از تو (رسولان) فرستاديم، پس شيطان كارهاى (بد)
ايشان را در نظرشان آراست پس به همين سبب او دوست و ولىّ ايشان در آن روز است.»
شايد لفظ «اليوم» دلالت بر مرحلهاى از تزيين و آراستن اعمال به توسط شيطان بوده
باشد، خواه در دنيا و خواه پس از مرگ، اما/ 81 در اين جا انحراف ايشان از حق آنان
را بر اين وامىدارد كه پيوسته به جستجوى شيطانهاى بشرى برخيزند تا از آنها پيروى
كنند، و اما در آخرت همين اشخاص آنان را به سوى آتش جهنم مىرانند.
وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ- و گرفتار
عذابى دردناك خواهند شد.»