/ 227

انسان در ميان شرك و گريز از مسئوليت‌

رهنمودهايى از آيات

در اين جا سؤالى پيش مى‌آيد: اگر سوره الاسراء از مسئوليتهايى سخن مى‌گويد كه براى انسان پذيرفتن آنها واجب است، پس چرا در اين جا درس به بيان توحيد و شرك و ابعاد آنها كشيده شده است؟ و به صورتى كلى، به چه مناسبت پروردگار ما سبحانه و تعالى، هر وقت درباره مسئوليت بحث مى‌كند، از قضيه شرك و توحيد نيز سخن مى‌گويد؟

پاسخ: مسئوليت خود توحيد است، و عدم قبول مسئوليت خود شرك، بلكه گريختن از مسئوليت و آن را پسنديده شمردن هدفى است كه به دنبال شرك مى‌آيد.

در نفس بشرى نيرويى است كه ما آن را به نام نيروى فريبنده مى‌خوانيم و كار آن خوب و پسنديده نشان دادن تنبلى و جمود و زيبا جلوه دادن فحشاء و منكر است، و اين نيرو كه انگيزنده آن شيطان است، به همين گونه نيز تسليم شدن به رخوت و در راه شهوتها روانه شدن را نيز در نظر آدمى مى‌آرايد، و از اين گونه راهها است

1- مشاهده حتميات كه نفس را بر آن مى‌دارد كه خود را در برابر فشارهاى طبيعت و جامعه/ 228 ناتوان پندارد، و در نتيجه به نام حتمى و ناگزير بودن تاريخى يا اجتماعى يا طبيعى و مانند اينها از مسئوليت شانه تهى كند.

اين گونه‌اى از خدا پندارى طبيعت و جامعه است و آن را برتر از قدرت خدا