خداوند بود.

لِيَهْلِكَ مَنْ هَلَكَ عَنْ بَيِّنَةٍ وَ يَحْيى‌ مَنْ حَيَّ عَنْ بَيِّنَةٍ تا هر كه هلاك شود به دليلى هلاك شود و هر كه زنده ماند به دليلى زنده ماند.» پس از اين پيروزى جانانه در جنگ بدر اسلام به دو جهت از رشد و اشاعه فراوان برخوردار شد

/ 65 يكى: براى مردم، صدق گفتار رسول اكرم و صدق دعوت او محقق شد.

ديگر آن كه: موانع و گردنه‌هاى خوف و دعويهاى باطل و سلطه جاهلى از راه دين برداشته شد. اكنون براى همه ميسر بود كه بدون هيچ رادع و مانعى به دين خدا اعتراف كنند. در اين هنگام هر كس كه ايمان مى‌آورد به پايمردى عقلش بود و هر كس كافر مى‌ماند حجت بر او تمام بود.

وَ إِنَّ اللَّهَ لَسَمِيعٌ عَلِيمٌ‌ و هر آينه خدا شنوا و داناست.»

تدبير خدا

[43] از تدبيرهاى خداوند حكيم اين است كه شمار دشمنان را در چشم رسول اللَّه (ص) اندك نمود تا او را به جنگ دلير سازد در همان حال مسلمانان را در چشم دشمن اندك تا آنان را حقير شمارند و آن چنان كه بايد ساز نبرد نكنند.

إِذْ يُرِيكَهُمُ اللَّهُ فِي مَنامِكَ قَلِيلًا وَ لَوْ أَراكَهُمْ كَثِيراً لَفَشِلْتُمْ‌ در خواب شمارشان را به تو اندك نشان داد. اگر شمار آنها را بسيار نشان داده بود از ترس ناتوان مى‌شديد.» يعنى چون عزيمت و همت از شما سلب مى‌شد با يكديگر طريق خلاف در پيش مى‌گرفتيد و اين روش و عادت هر جامعه‌اى است كه چون از كار در برابر خصم باز مانند به معادات و معارضه با خود مى‌پردازند.

وَ لَتَنازَعْتُمْ فِي الْأَمْرِ وَ لكِنَّ اللَّهَ سَلَّمَ‌ و در تصميم به جنگ به مناقشه بر مى‌خاستيد ولى خدا سلامت داشت.» خداوند مؤمنان را سلامت و امن ارزانى داشت.