كس فضل او را باز نتواند داشت. فضل خود را به هر كس از بندگانش كه بخواهد مى‌رساند. او آمرزنده و مهربان است.» خداست كه رحمتش بر غضبش سبقت دارد. مردم روى زمين را از اين رو به انواع عذاب گرفتار نمى‌كند كه رحيم است/ 468 و همين سبب مى‌شود كه گناهكاران را به گناهانشان فورا كيفر ندهد.

مسئوليت مردم‌

[108] پيامبر اولين كسى است كه مأمور است به رسالت خود عمل كند.

او راهنما و پيشواى مؤمنانى است كه به اعتماد و عزم و توكّل به خدا در طريق ايمان گام بر مى‌دارند ولى پيامبر عهده‌دار آنها نيست و آنها را مجبور به ايمان نمى‌كند و آنان را آزاد مى‌گذارد تا حرف آخر را درباره رد يا قبول نبوت او بر زبان آرند، زيرا هر كس گمراه شود گمراهيش به زيان خود اوست و هر كه هدايت يابد هدايتش براى خود او نافع است.

قُلْ يا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جاءَكُمُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكُمْ فَمَنِ اهْتَدى‌ فَإِنَّما يَهْتَدِي لِنَفْسِهِ وَ مَنْ ضَلَّ فَإِنَّما يَضِلُّ عَلَيْها وَ ما أَنَا عَلَيْكُمْ بِوَكِيلٍ‌ بگو اى مردم پيام راستين از جانب پروردگارتان برايتان فرا رسيد پس هر كس كه به راه راست هدايت يابد، هدايت به سود اوست و هر كه گمراه گردد به زيان خويش به گمراهى افتاده است و من عهده‌دار شما نيستم.» [109] ولى استقامت پيامبر بر طريق حق براى او دشواريهاى بسيار در بردارد، زيرا عدم پيروى گمراهان سبب آزار او مى‌شود. بر اوست كه صبر كند و منتظر حكم خدا باشد. اين صبر به نوبه خود دليل ديگرى است بر صدق رسالت او و پرده‌هاى شك و ترديد را كه در نفوس مردم جاى كرده است از ميان بر مى‌دارد. آنان رسول اللَّه را متهم مى‌كنند كه خواستار قدرت يا ثروت است. ولى آيا راه طلب دنيا اين است كه با عقايد دينى مردم به مبارزه برخيزد؟ و عليه همه نيروهاى زمينى قيام كند؟ و بر آزار و اذيت مردم شكيبايى ورزد؟