اسلام ريشه دوانده بود و توكلى كه به خداوند قادر متعال داشتند سبب شد كه به خوابى خوش فرو روند، در اين حال بارانى باريدن گرفت و هوا را لطافت بخشيد و بدنها را شستشو داد و بر دلها مژده رحمت فرستاد و وسوسه‌هاى شيطانى از آنها بزدود و مسلمانان را/ 23 عزم كارزار قوت گرفت و در نبرد پاى فشردند. خدا نيز در دلهاى كافران بيم افكند و مسلمانان از نظر روحيه بر كافران تفوق يافتند و گردنها و سرهاى ايشان را در زير ضربات خويش گرفتند و دستهايشان را ببريدند. در اينجا سؤالى پيش مى‌آيد كه چرا خداى تعالى بر ضد كفار اقدام نمود؟ آيا كفار بندگان او نبودند؟

آرى، بندگان او بودند ولى با رسول و فرستاده او به مجادله و معارضه برخاسته بودند و خدا سخت عقوبت كند. و اين عقوبت منحصر به دنيا نيست بلكه در آخرت هم آنان را به عذابى سخت گرفتار خواهد ساخت.

شرح آيات

توكّل، راز پيروزى‌

[9] اگر انسان بتواند حالات گذشته خود را به ياد آورد كه چه سان به رحمت و بخشايش خداى تعالى نيازمند بود و او را از روى صدق ايمان مى‌خواند، و خداوند نيازش را بر مى‌آورد و از دام مشكلات مى‌رهانيد و اگر آدمى به وضع ديگران بنگرد و ببيند كه چه سان نيروهاى غيبى، گروهى را عليه گروه ديگر يارى مى‌نمودند؛ درخواهد يافت كه توكل بر خدا راز پيروزى بر سختيهاست. قرآن امت اسلامى را به گذشته‌اش توجه مى‌دهد و نبردهايى كه با دشمنان خود كرده و معركه‌هايى كه در آنها فرو رفته و پيروزمند و سرفراز به در آمده. يكى از اين نبردها و معركه‌ها نبرد بدر است. در اين نبرد بود كه مسلمانان به درگاه بارى تعالى استغاثه كردند و از او يارى خواستند و خداى تعالى نيز هزار ملك به ياريشان فرستاد.

إِذْ تَسْتَغِيثُونَ رَبَّكُمْ‌ آن گاه كه از پروردگارتان يارى خواستيد.» يارى خواستن- چون هر دعاى ديگر- حاكى از اراده‌اى است پيروزمند كه هيچ يك از مشكلات مادى را ياراى مقهور ساختن آن نيست هم چنان كه‌