كشف عناصر ناتوان و منافق و هر كس را كه اجازت خواست كه از جهاد تخلف ورزد و در خانه بماند، اجازت ندهد، زيرا مؤمنان واقعى كه تصميم گرفته‌اند به مال و جان خويش در راه خدا جهاد كنند هرگز از اين گونه بهانه‌ها نمى‌آورند.

اين گونه شك و ترديدها و بهانه جوييها ويژه كسانى است كه به خدا و روز قيامت ايمان واقعى ندارند.

/ 179

شرح آيات

بسيج نيرو و جهاد

[41] بر هر كس واجب است كه به قدر توانايى‌اش بسيج نيرو كند و در اين راه فرقى نمى‌كند، خواه‌جوان و مجرد باشد، بدون گرفتاريهاى اجتماعى و اقتصادى، يا پير مردى ناتوان و فقير باشد عيالمند با گرفتاريهاى اجتماعى و اقتصادى. در هر حال چون پاى جهاد در ميان آمد بايد بسيج كند.

حركت براى خدا گاه جهاد است يا عمران است يا تهيه مقدمات جهاد است. از اين رو قرآن مسئله را به گونه‌اى كلى عنوان كرده نه به صورت خاص.

انْفِرُوا خِفافاً وَ ثِقالًا به جنگ برويد خواه بر شما آسان باشد و خواه دشوار.» بعضى گويند مراد از بسيج آسان سريّه‌هاى رسول اللَّه است كه شمار كمى از آنها به حركت مى‌آمدند و مراد از بسيج سنگين حركت لشكر است با سلاحهاى سنگين و شمار فراوان اگر اين تفسير درست باشد، معنى‌اش اين است كه هر فعاليت و جنبشى اعم از عمران يا جهاد كه دسته جمعى و براى اسلام باشد فقط از مسئوليتهاى دولت نيست بلكه هر گروهى مى‌تواند دست به اقدام زند و براى تحقق آن قيام كند.

وَ جاهِدُوا بِأَمْوالِكُمْ وَ أَنْفُسِكُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ‌ با مال و جان خويش در راه خدا جهاد كنيد.» جهاد به مال يعنى هزينه كردن هر چه از معيشتش- در صورتى كه با زهد و