بهتر است و اميد بدان بيشتر.

اين صفات براى كسى حاصل مى‌شود كه به بعد نظر و استوارى فكر و سعه صدر متصف باشد، در حالى كه كفر به تمام معنى خلاف ايمان است، كفر نتيجه ضيق صدر است و ضيق صدر سبب آن است.

فَمَنْ يُرِدِ اللَّهُ أَنْ يَهْدِيَهُ يَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلْإِسْلامِ وَ مَنْ يُرِدْ أَنْ يُضِلَّهُ يَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَيِّقاً حَرَجاً كَأَنَّما يَصَّعَّدُ فِي السَّماءِ- هر كس را كه خدا خواهد كه هدايت كند دلش را براى اسلام مى‌گشايد و هر كس را كه خواهد كه گمراه كند قلبش را چنان فرو مى‌بندد كه گويى مى‌خواهد به آسمان فرا رود.» «ضيق» همان جزع است و محدوديت نظر و عدم تحمل حوادث و «حرج» عبارت است از دو دلى و عدم قدرت به اتخاذ هيچ رأيى. در نتيجه انسان خود را در برابر كارى ناتوان احساس مى‌كند، كسى كه مى‌خواهد به آسمان رود احساس تنگنا مى‌كند، و مى‌بيند كه از همه جا بريده است و در عالم سرگشتگى حيران و درمانده شده است.

معروف است كه رفتن به آسمان به سبب كمبود اكسيژن است و در نتيجه تنگى نفس و سوء خلق. شايد تشبيه در آيه از اين باب باشد.

كَذلِكَ يَجْعَلُ اللَّهُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ‌- بدين سان خدا به آنهايى كه ايمان نمى‌آورند پليدى مى‌نهد.» آنها در محدوده لحظات و موقعيت خويش زندگى مى‌كنند و رويدادهاى آينده و پديده‌هاى همسو در آن جهت موقعيت محدودشان را نمى‌بينند و لذا مشكلات از جايى بديشان هجوم مى‌آورد كه گمانش را نمى‌بردند،/ 186 و از آن جا كه حقايق غيبى را كه در آن سوى زمان و مكان ايشان بود انكار مى‌كردند لذا با مشكلاتى روياروى گشتند كه آمادگى آن را نداشتند.

منافع ايمان‌

[126] گفتيم از عوامل مساعد ايمان يكى شرح صدر است. اما منافع‌