در واقع معنى اصلى تخوف همان تيقظ است كه عبارت از بيدار ماندن بر ترس و انتظار كشيدن براى پيشامدى هراس انگيز است، چه انسان از آن مى‌ترسد و تمام كوشش خويش را براى دورى جستن از آن به كار مى‌اندازد، و به سبب دردى جسدى يا روانى كه برايش فراهم مى‌آيد از اين كار عاجز مى‌ماند، و بسا هست كه اين گونه از عذاب از هر گونه ديگر دردناكتر است، و به همين سبب پروردگار ما به بندگان خود اطمينان داده است كه او نسبت به بندگان خويش رؤوف و مهربان است.

فَإِنَّ رَبَّكُمْ لَرَؤُفٌ رَحِيمٌ‌- پس (بدانيد كه) پروردگار شما رؤوف و مهربان است.» پس على رغم شايسته بودن آنان به عذاب تدريجى، به رأفت و رحمت خويش پياپى نعمت خويش را به ايشان مى‌رساند.

/ 68

آيات آفرينش و حقيقت پرستش و عبوديت‌

[48] چرا بايد براى خدا شريك قايل شوند؟ آيا همه جهان سجده كننده به خدا نيست، و در برابر مشيت و خواست او خضوع و خشوع نمى‌كند؟! أَ وَ لَمْ يَرَوْا إِلى‌ ما خَلَقَ اللَّهُ‌ آيا به آنچه خدا آفريده است نگاه نكرده‌اند.» مِنْ شَيْ‌ءٍ يَتَفَيَّؤُا ظِلالُهُ‌- از چيزهايى كه سايه‌هاى آنها از راست و چپ در حركت است.» طبرسى مى‌گويد: تفيؤ مصدر باب تفعل از فى‌ء است، و گفته مى‌شود (فاء الفى‌ء يفي‌ء يعنى سايه پس از آن كه نور خورشيد آن را از بين برد، بار ديگر به جاى خود باز گشت) و بر آن اضافه مى‌كند كه: فى‌ء چيزى است كه نور خورشيد آن را از ميان برده است، و ظل به معنى سايه‌اى است كه نور خورشيد آن را از ميان نبرده است، و از اين جا چنين نتيجه مى‌شود كه معنى آيه تمايل پيدا كردن سايه‌هاى چيزها از طرف چپ و طرف راست است.