را حركت داد، پس چرا بعد از آن مى‌گويد «ليلا» يعنى اين حادثه شب هنگام اتفاق افتاد در صورتى كه شب بودن زمان حركت در «أسرى» وجود داشته است؟

ممكن است دليل آن چنين بوده باشد

اولا: درست است كه أسرى بعبده از رفتن در شب حكايت مى‌كند، ولى آيا اين مطلب را نيز براى ما روشن مى‌كند كه بازگشت نيز در شب صورت گرفته است، پس كلمه «ليلا» در اين جا بدان جهت آمده است كه تأكيدى بر آن باشد كه رفتن و بازگشتن هر دو در هنگام شب صورت گرفته است و تأكيدى براى معجزه إسراء باشد.

ثانيا: امكان آن هست كه اين شكل از بيان تأكيدى براى آن است كه اين حادثه عجيب در شب اتفاق افتاده كه هنگام سكون و آرامش است، و كمتر رفت و آمد در آن اتفاق مى‌افتد، و سپس اين كه عروج ايمانى بيشتر در شب صورت مى‌گيرد تا در روز، و پروردگار ما گفته است إِنَّ ناشِئَةَ اللَّيْلِ هِيَ أَشَدُّ وَطْئاً/ 178 وَ أَقْوَمُ قِيلًا- در آغاز شب قدرت عمل كردن بيشتر و به استوارى سخن گفتن بيشتر است».

اما درباره محل شروع اين حركت ميان روايات اختلاف است، و بعضى گفته‌اند كه آن مسجد الحرام بوده، و بعضى آن را خانه ام هانى دختر ابو طالب دانسته‌اند، ولى مى‌توان اين دو را با يكديگر جمع كرد و چنين گفت كه

رسول (ص) در خانه ام هانى بود و از آنجا به مسجد الحرام رفته و سفر از آنجا به مسجد الاقصى يعنى مسجد دورتر از مسجد الحرام آغاز شده است.

و اما عروج به آسمان از مسجد الاقصى آغاز شد كه پيامبر در آن آيات بزرگ پروردگار خويش را مشاهده كرد، چه خداوند متعال مى‌گويد لِنُرِيَهُ مِنْ آياتِنا تا آيات خود را به او بنماييم» و در آيه‌اى ديگر چنين آمده است لَقَدْ رَأى‌ مِنْ آياتِ رَبِّهِ الْكُبْرى‌- آيات بزرگ پروردگار خويش را ديد»، [6] ولى آن آيات بزرگ چيست و در كجا قرار دارد؟