در درود بر تمام فرشتگان مقرب الهی

عنوان دعا چنین است:
و کان من دعائه علیه‌السلام فی الصلوه علی حمله العرش و کل ملک مقرب، از دعاهای امام (ع) در درود بر نگهداران عرش و تمام فرشتگان مقرب الهی است.
محتوای دعا
ملائکه و فرشتگان، موجودات و مخلوقات خداوند هستند که هر کدام متناسب با موقعیت و مقام و منزلتی که دارند در نظام آفرینش به فرمان خالق هستی وظائفی را انجام می‌دهند. و در انجام ماموریت خویش هیچگاه دچار سستی و خستگی نشده و همواره در خدمت ذات مقدس الهی هستند. و از آنجا که بخشی از مخلوقات نظام هستی، مستقیم و غیرمستقیم با کارها و امور مربوط به انسانها ارتباط دارند. و انسانها در حیات دنیوی و یا پس از مرگ به نوعی با این فرشتگان برخورد خواهند داشت، لذا بارزترین زمان ملاقات انسان با ملائکه می‌تواند هنگام مرگ باشد که فرشته مرگ (عزرائیل) و یا ماموران الهی برای گرفتن جان انسانها حاضر می‌شوند. با توجه به این حقیقت امام سجاد (ع) در قالب دعا توجه ما را به این مامورین الهی که شب و روز در کار و ماموریت هستند، و در پهنه هستی، و عالم غیب و شهود رسالتهایی را انجام می‌دهند جلب می‌کند. و با الهام از آیات قرآن و علم امامت، پاره‌ای از آنان را نام می‌برد و به کار و ماموریت آنها اشاره می‌فرماید. و با بیان ارزشهای والای ملائکه ما را به اطاعت و فرمانبرداری از خداوند دعوت می‌کند. دعای سوم اینگونه آغاز می‌شود: اللهم و حمله عرشک الذین لا یفترون من تسبیحک، بار خدایا و نگهداران عرشت، که از تسبیح و منزه نمودن تو سست نمی‌شوند.
ارزشهایی را که امام (ع) برای ملائکه در این دعا برمی‌شمارد عبارتند از:
1- لا یفترون من تسبیحک، از تسبیح گفتن خداوند سست نمی‌شوند.
2- لا یسئمون من تقدیسک، از تقدیس و مبری گردانیدن تو (خدا) به ستوه نمی‌آیند.
3- لا یستحسرون من عبادتک، از پرستش تو مانده نمی‌شوند.
4- لا یوثرون التقصیر علی الجد فی امرک، و تقصیر و کوتاهی بر کوشش در(باره) امر و فرمان تو اختیار نمی‌نمایند.
5- لا یغفلون عن الوله الیک، و از شیفتگی، به سوی تو غفلت و فراموشی ندارند.
بیان این صفات و ویژگیهای ملائکه و فرشتگان الهی، در جهت ترغیب انسانها به سوی عبادت و اطاعت از خداوند می‌تواند باشد. امام (ع) با توصیف فرشتگان به این صفات در حقیقت ما را به سوی بندگی و عبودیت دعوت می‌کند که رمز تکامل و تعالی و تربیت الهی انسان و ساخته شدن جامعه انسانی است. سپس در فرازهای دیگر این دعا اینگونه به معرفی ملائکه الهی می‌پردازد:
و 1- اسرافیل صاحب الصور...، و اسرافیل، صاحب صور (چیزی که در آن دمیده می‌شود) که چشم گشوده و بر هم نمی‌نهد، منتظر دستور و فرمان تو است تا با دمیدن (در صور) مردگان را زنده نماید.
2- و میکائیل ذو الجاه عندک...، و میکائیل که نزد تو دارای منزلت و صاحب مقام بلند است.
3- و جبریل الامین علی وحیک...، و جبرئیل امین و درستکار بر وحی، و پیروی شده در آسمانها و ارجمند در پیشگاه و مقرب در نزد تو است. جبرئیل فرشته وحی است.
4- و الروح الذی هو علی ملائکه الحجب، و روح (نام فرشته‌ای است) که موکل و گماشته بر فرشتگان حجابها است. گفته شده «حجب» در اینجا انواری است بالاتر از آسمانها که از علم مخلوقین به ماوراء آنها پنهان است.
5- و الروح الذی هو من امرک، و روح (نام فرشته بسیار بزرگ)، که از عالم امر (اسرار) تو است.
پس دو فرشته با عنوان «روح» وجود دارد، که هر کدام ماموریتی ویژه را به عهده دارند.
سپس امام (ع) می‌فرماید بر این فرشتگان ارجمند الهی درود فرست و نیز بر فرشتگانی که پائینتر از آنان هستند، و علی الملائکه الذین من دونهم، و سپس فرشتگان دیگر را در ادامه معرفی می‌نماید:
6- خزان المطر و زواجر السحاب، (فرشتگان) خزانه‌داران باران و به حرکت درآورندگان ابر.
قرآن مجید در سوره صافات آیه 2 می‌فرماید: فالزاجرات زجرا، قسم به رانندگان، که احتمالا منظور فرشتگان گماشته شده بر ابرها هستند.
ظاهرا باران تحت یک سری قوانین و مقررات فیزیکی و شیمیایی از آسمان می‌بارد . این ظاهر بارش باران است، اما از آنجا که یک قطره باران جز به اراده خداوند نمی‌بارد. این ملائکه هستند که به اراده خداوند ماموریت نزول باران را به عهده دارند. این منافاتی با علم ندارد. زیرا آنچه ما از نظام آفرینش، مخصوصا آسمانها می‌دانیم، نسبت به آنچه در این باره نمی‌دانیم مانند قطره در برابر اقیانوس است. گذشته از این، ساختمان وجودی فرشتگان بر ما پوشیده است و ما نمی‌دانیم که خلقت آنها چگونه است. پس اینگونه نباید تصور کرد که فرشتگان در آسمان نشسته‌اند و با ظرف، آب بر روی زمین می‌ریزند. هر چه هست تحت قوانین و سنتهای الهی است آنان هر چه هستند کنترل‌کننده پدیده باران و نزول آن می‌باشند. و این ماموریت، تضادی با قوانین طبیعی جهان نداشته. و هماهنگ و همسوی آن است. و نشان‌دهنده مدیریت گسترده خدای حکیم بر جهان هستی می‌باشد.
7- الذی بصوت زجره یسمع زجل الرعود، فرشته‌ای که از صدای زجر و راندنش بانگ رعدها شنیده می‌شود، و چون ابر خروشان با صدای راندن او به شنا درآید (رفت و آمد نماید)، شعله‌های برقها بدرخشد. قرآن مجید می‌فرماید: و یسبح الرعد بحمده، رعد تسبیح خدا می‌گوید.
8- و مشیعی الثلج و البرد...، فرشتگانی که همراه برف و تگرگ هستند.
9- و الهابطین مع قطر المطر اذا نزل، و فرشتگانی که با دانه‌های باران که می‌بارد فرود می‌آیند.
معرفی این فرشتگان و حدود ماموریت و کارهایی که به عهده دارند، نشان‌دهنده قدرت و تدبیر خالق جهان است، و مدیریت خداوند را بر نظام هستی بیان می‌کند، بطوریکه در این نظام منظم و حساب شده و دقیق، حتی یک قطره باران رها شده نیست، و مامورین الهی از زمان پیدایش تا هنگام نزول آن را دنبال کرده و تا حصول نتیجه و رسیدن به جایگاهی که برای آن در نظام آفرینش تعیین شده پیگیری می‌کنند. یعنی ای انسان وقتی یک قطره باران، اینگونه دارای حساب و کتاب است، مواظب اعمال و رفتار و گفتار خویش باش و هماهنگ با نظام هستی و طبق سنتهای الهی در زندگی حرکت کن.
10- و القوام علی خزائن الریاح، و فرشتگانی که بر خزانه‌های بادها، زمامداران هستند.
11- و الموکلین بالجبال فلا تزول، و فرشتگانی که بر کوه‌ها گماشته شده‌اند، تا از هم نپاشند.
12- و الذین عرفتهم مثاقیل المیاه...، و فرشتگانی که سنجش آبها و پیمانه بارانهای سخت و رگبارها را به آنان شناسانده‌ای.
13- و رسلک من الملائکه الی اهل الارض بمکروه ما ینزل من البلاء و محبوب الرخاء، و فرشتگان فرستاده شده بر اهل زمین که گرفتاریهای ناگوار و گشایش خوشایند (بلا و رحمت) می‌آورند.
14- و السفره الکرام البرره، و سفراء گرامی نیکوکار.
15- و الحفظه الکرام الکاتبین، و نگهبانان بزرگوار نویسنده.
16- و ملک الموت و اعوانه، و ملک‌الموت (فرشته مرگ به نام عزرائیل) و یارانش.
17- و منکر و نکیر، و منکر و نکیر (دو فرشته بازپرس در قبر)
18- و رومان فتان القبور، و رومان آزمایش‌کننده (اهل) قبر
19- و الطائفین بالبیت المعمور، و طواف‌کنندگان بیت‌المعمور.
20- و مالک، و بر مالک
21- و الخزنه، و زمامداران دوزخ
22- و رضوان، و بر رضوان
23- و سدنه الجنان، و کلیدداران بهشت
24- و الذین لا یعصون الله ما امرهم، و یفعلون ما یومرون، و فرشتگانی که خدا را در فرمانهایش نافرمانی نمی‌نمایند، و به آنچه به آن مامورند عمل می‌کنند. این فرشتگان با توجه به آیه 6 سوره تحریم، ملائکه «غلاظ» و «شداد» هستند.
25- و الذین یقولون سلام علیکم بما صبرتم فنعم عقبی الدار، و فرشتگانی که (به اهل بهشت) می‌گویند: درود بر شما باد به آنچه که شکیبایی نمودید (از بجا آوردن طاعات و دوری از گناهان)، پس عاقبت نیکویی در دنیا دارید.
26- و الزبانیه الذین اذ قیل لهم: خذوه فغلوه ثم الجحیم صلوه، و فرشتگانی که پاسبانند، هرگاه به ایشان گفته شود: او را بگیرید و در غل کشید و به دوزخ اندازید، به شتاب به او رو آورده و مهلتش نمی‌دهند.
27- و سکان الهواء و الارض و الماء و من منهم علی الخلق، و فرشتگانی که در هوا و زمین و آب جا دارند، و بر آنان که بر خلق (همه آفریده‌شدگان در آسمان و زمین) گماشته شده‌اند. روایت شده: خدا چیزی را نیافریده جز آنکه فرشته‌ای بر آن گماشته شده است.
28- سائق و شهید، قرآن در آیه 21 سوره ق می‌فرماید:
و جاءت کل نفس معها سائق و شهید، و هر کس می‌آید و با او دو فرشته است یکی او را (به معاد و بازگشت) می‌راند و یکی (به عمل او) گواه است.
29- و قبائل الملائکه الذین اختصصتهم لنفسک، و اصناف گوناگون فرشتگانی که برای خود اختصاص داده‌ای، و آنان را با تقدیس خود از خوردنی و آشامیدنی بی‌نیاز کرده‌ای، و در درون طبقه‌های آسمانهایت جا داده‌ای.
و در انتهای دعا امام علیه‌السلام می‌فرماید: (خداوندا) بر آنان درود فرست درودی که کرامت و مقامی بر مقامشان و پاکیزگی و تقربی بر تقربشان بیافزاید.