زیاد فرزند خصفه تمیمی از اشراف کوفه و از شیعیان خالص و موالیان راستین امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام بود. وی در جنگ‌های صفین و نهروان در رکاب آن حضرت شمشیر زد و در صفین مورد تقدیر قرار گرفت. امام وی را برای دفع فتنه «خرّیت بن راشد ناجی خارجی» مأمور کرد و او نیز شورش معدودی از بازماندگان خوارج را سرکوب و از حریم ولایت مولای متقیان علیه‌السلام دفاع کرد.
زیاد مردی بصیر و آگاه به مسائل روز بود، امام در مواقع حساس با او مشورت می‌کرد و نظرش را به کار می‌بست، از جمله پیشنهادی که او به امام داد این بود که «خالد بن معمر سدوسی» را قسم دهد تا مکری به کار نبرد و با معاویه سر و سرّی نداشته باشد. [1] .