امام علی علیه السلام در کیفر دادن افراد مجرم، شیوه های اخلاقی، روانی را بگونه ای بکار می‌گرفت، که مجرم پس از مجازات نیز از ارادتمندان حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام قرار می‌گرفت زیرا:
- در مجازات شتاب نمی‌کرد
- در چند مرحله اعتراف می‌گرفت
و زشتی گناه انجام شده را تذکّر می‌داد.
- در مجازات عقده زدائی نداشت و تنها حدّ شرعی را رعایت می‌کرد.
تا قنبر در شلاّق زدن مُجرمی 3 عدد اضافه زد، امام علی علیه السلام او را قصاص کرد.
حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام چونان پدری دلسوز با مجازات شده رفتار می‌نمود،
و مانند طبیبی شفا دهنده بود،
که پس از اجرای حدّ یا قطع انگشتان دست دزد، از ستایش‌گران حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام می‌شدند.
به یک نمونه توجّه کنید:
شخصی به نام «اَفْلح» در مشکلات سخت زندگی سرانجام به دزدی آلوده شد.
پس از دزدی ناراحت و پشیمان شد،
خدمت امام علی علیه السلام رفت و چند بار اعتراف کرد،
و حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام حدّ شرعی را با قطع چهار انگشت او، جاری کرد.
یکی از فرصت طلبان به نام «ابن کوّا» که از خوارج نهروان بود، تلاش کرد تا او را وسوسه کند و علیه حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام بشوراند، گفت:
آه چه کسی انگشتان تو را قطع کرد؟ چقدر بی رحم بود؟
ناگهان «افلح» در میان مردم بازار بپاخاست و شروع به مدح و ستایش امام علی علیه السلام کرد و گفت:
(قَطَعَ یمینی اِمامٌ حَنَفِی، بَدْرِی، اُحُدِی، مَکِی، مَدَنِی، اَبْطَحِی، هاشِمِی، قُرَشِی
قَطَعَ یمینی اِمامُ التُّقی،وَ ابْنُ عَمِّ الْمُصْطَفی، شَقیقُ النَّبِی الُْمجْتَبی، لَیثُ الثُّری، غَیثُ الْوَری، حَتْفُ الْعِدی وَ مِصْباحُ الْهُدَی)
(دست مرا امامی قطع کرد که یکتا پرست ومبارز بدر و اُحُد است ودر مکه ومدینه وسرزمین ابطح معروف است، از قبیله بنی هاشم و قریش است.
دست مرا امام پرهیزکاران، پسر عموی پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم میوه دل رسول خدا، شیر بیشه شجاعت، عامل رحمت امّت، و کوبنده دشمن، و چراغ هدایت، قطع کرد.)
همه مردم با شگفتی او را تحسین کردند.
وقتی این خبر به حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام رسید او را طلبید و مورد محبّت قرار داد.
آنگاه خطاب به ابن کوّا فرمود:
ای فرزند کوّا، ما را دوستانی است که اگر آنان را قطعه، قطعه کنیم، جز بر دوستی آنان نیفزاید، و ما را دشمنانی است که اگر عسل در گلوی آنان بریزیم، جز بر دشمنی و کینه توزی آنها نمی‌افزاید. [1] .