نام کتاب : دانشنامه امام علی علیه السلام نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 589
حقوق حاجیان
با توجّه به ارزش و اهمیت سفر حج، و ضرورت اکرام و احترام حجّاج بیت
اللَّه الحرام، امام علیعلیه السلام حقوقی را برای حاجیان و مسافران خانه
خدا، ضروری و لازم میداند که توجّه به آنها نیز آثار چشمگیری در رشد
ارزشها دارد که در نامه 67 به فرماندار خود در مکّه نوشت: (إلی قثم بن العباس، وهو عامله علی مکة) خدمة الحجّاج فی ایام الحج أَمَّا
بَعْدُ، فَأَقِمْ لِلنَّاسِ الْحَجَّ، وَذَکِّرْهُمْ بِأَیامِ اللَّهِ،
وَاجْلِسْ لَهُمُ الْعَصْرَینِ، فَأَفْتِ الْمُسْتَفْتِی، وَعَلِّمِ
الْجَاهِلَ، وَذَاکِرِ الْعَالِمَ. وَلَا یکُنْ لَکَ إِلَی النَّاسِ
سَفِیرٌ إِلَّا لِسَانُکَ، وَلَا حَاجِبٌ إِلَّا وَجْهُکَ. وَلَا
تَحْجُبَنَّ ذَا حَاجَةٍ عَنْ لِقَائِکَ بِهَا، فَإِنَّهَا إِنْ ذِیدَتْ
عَنْ أَبْوَابِکَ فِی أَوَّلِ وِرْدِهَا لَمْ تُحْمَدْ فِیما بَعْدُ عَلَی
قَضَائِهَا. وَانْظُرْ إِلَی مَا اجْتَمَعَ عِنْدَکَ مِنْ مَالِ اللَّهِ
فَاصْرِفْهُ إِلَی مَنْ قِبَلَکَ مِنْ ذَوِی الْعِیالِ، وَالَْمجَاعَةِ،
مُصِیباً بِهِ مَوَاضِعَ الْفَاقَةِ وَالْخَلَّاتِ، وَمَا فَضَلَ عَنْ
ذلِکَ فَاحْمِلْهُ إِلَینَا لِنَقْسِمَهُ فِیمَنْ قِبَلَنَا. لوصیة بقضاء حوائج الحجّاج وَمُرْ أَهْلَ مَکَّةَ أَلَّا یأْخُذُوا مِنْ سَاکِنٍ أَجْراً، فَإِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ یقُولُ: «سَوَاءً الْعَاکِفُ فِیهِ وَالْبَادِ» فَالْعَاکِفُ:
الْمُقِیمُ بِهِ، وَالْبَادِی: الَّذِی یحُجُّ إِلَیهِ مِنْ غَیرِ
أَهْلِهِ. وَفَّقَنَا اللَّهُ وَإِیاکُمْ لَِمحَابِّهِ، وَالسَّلَامُ. (نامه به قُثم بن عباس، فرماندار شهر مکّه) رسیدگی به امور حاجیان در مراسم حج «پس
از یاد خدا و درود! برای مردم حج را به پای دار، و روزهای خدا را به
یادشان آور، در بامداد و شامگاه در یک مجلس عمومی با مردم بنشین، آنان که
پرسشهای دینی دارند با فتواها آشنایشان بگردان، و ناآگاه را آموزش ده، و
با دانشمندان به گفتگو بپرداز، جز زبانت چیز دیگری پیام رسانت با مردم، و
جز چهرهات دربانی وجود نداشته باشد، و هیچ نیازمندی را از دیدار خود محروم
مگردان، زیرا اگر در آغاز از درگاه تو رانده شود، دیگر تو را نستاید گرچه
در پایان حاجت او برآورده شود. در مصرف بیتالمالی که در دست تو جمع شده
است اندیشه کن، و آن را به عیالمندان و گرسنگان پیرامونت ببخش، و به
مستمندان و نیازمندانی که سخت به کمک مالی تو احتیاج دارند برسان، و مازاد
را نزد ما بفرست، تا در میان مردم نیازمندی که در این سامان هستند تقسیم
گردد. سفارش به رفع نیازهای حجّاج به مردم مکّه فرمان ده تا از هیچ زائری در ایام حج در مکّه اجرت مسکن نگیرند، که خدای سبحان فرمود: «عاکف و بادی در مکّه یکسانند» [1] . عاکف،
یعنی اهل مکّه، و بادی، یعنی زائرانی که از دیگر شهرها به حج میآیند، خدا
ما و شما را به آن چه دوست دارد توفیق عنایت فرماید. با درود.» [2] .
پی نوشت ها: (1) سوره حج، آیه 25. (2) نامه 67 نهجالبلاغه معجم المفهرس محمد دشتی، که برخی از اسناد آن به این شرح است: 1- فقه القرآن ج1 ص327: قطب راوندی (متوفای 573 ه) 2- مستدرک الوسائل ج9 ص358 ح2: 11072: محدث نوری (متوفای 1320ه) 3- قرب الاسناد ص 52 و 65: ابوالفرج قزوینی 4- بحارالانوار ج101 ص268: مجلسی (متوفای 1110ه) 5- تاریخ دمشق ج3 ص289: ابن عساکر شافعی (متوفای 571ه).
نام کتاب : دانشنامه امام علی علیه السلام نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 589