نام کتاب : دانشنامه امام علی علیه السلام نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 439
تشریح علل عزل فرمانده
وقتی کشور اسلامی در آستانه تحوّلات مهم سیاسی، نظامی قرار دارد، و تهاجم دشمن قطعی است، برخی
از افراد در چنین شرائطی ناتوانند، و قادر به انجام مأموریتهای مهم و
حسّاس نخواهند بود، گرچه در دوران صلح مفید بودند، و آدمهای خوب و مذهبی و
درستی باشند. باید مصالح عامّه مسلمین، و حفظ حدود و ثغور کشور اسلامی را در نظر داشت. پس: عزل و نصبهای حساب شده یک ضرورت است. امام علی علیه السلام کمیل بن زیاد نخعی را به فرماندهی یکی از شهرهای مرزی عراق «هیت» میفرستد، او در عمل سُستی نشان میدهد، که امام او را عزل و دیگری را نصب میفرماید. و علل عزل او را در نامهای متذکّر میشود که: أَمَّا بَعْدُ، فَإِنَّ تَضْییعَ الْمَرْء مَا وُلِّی، وَتَکَلُّفَهُ مَا کُفِی، لَعَجْزٌ حَاضِرٌ، وَ َأْی مُتَبَّرٌ. وَ
إِنَّ تَعَاطِیکَ الْغَارَةَ عَلَی أَهْلِ قِرْقِیسِیا، وَ تعْطِیلَکَ
مَسَالِحَکَ الَّتی وَلَّینَاک لَیسَ بِهَا مَنْ یمْنعُهَا، وَلا یرُدُّ
الْجَیشَ عَنْهَا لَرَأْی شَعَاعٌ. فَقَدْ صِرْتَ جِسْراً لِمَنْ
أَرادَ الْغَارَةَ مِنْ أَعْدَائِکَ عَلی أَوْلِیائِکَ، غَیرَ شَدِیدِ
الْمَنْکِبِ، وَلا مَهِیبِ الْجَانِبِ. [1] . (امّا بعد! سستی انسان در
انجام آنچه بر عهده او گذارده شده، و اصرار بر انجام آنچه در وظیفه او
نیست، یک ناتوانی روشن و نظریه باطل و هللاک کننده است؛ توبه اهل
«قرقیسا» حمله کردهای ولی مرزهائی را که حفظش بر عهده تو گذاردهایم بی
دفاع رها ساختهای، این کار، یک فکر نادرست و بیهوده است، تو در حقیقت پلی
شدهای برای دشمنانی که میخواهند بر دوستانت دست غارت بگشایند، نه بازوی
توانائی داری، نه هیبت و ترسی در دل دشمن ایجاد میکنی! نه مرزی را حفظ
میکنی و نه شوکت دشمنی را در هم میشکنی؛ نه اهل شهر و دیارت را کفایت میکنی و از آنان به خوبی دفاع مینمائی، و نه امیر و پیشوایت را از دخالت در آنجا بینیاز میسازی!) در
این نامه، حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام هم کمیل بن زیاد را عزل و هم
علل بر کناری او را مشروحاً بیان داشتهاند تا عدّهای جو سازی نکنند، و
در آستانه جنگ به شایعات دامن نزنند.
پی نوشت ها: (1) نامه 61 نهجالبلاغه معجمالمفهرس محمد دشتی.
نام کتاب : دانشنامه امام علی علیه السلام نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 439