وقتی حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام در نظارت بر سلامت اسلام به خلیفه سوم بارها و بارها اعتراض کرد، در دیگر اصحاب پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم نیز أثر گذاشت، که آنها نیز برابر خلاف‌کاری‌های خلیفه سوم اعتراض می‌کردند.
ابن مسعود نیز یکی از مخالفان سرسخت خلیفه سوم بود، وِی ابتداء از مریدان خلیفه سوم و از کسانی بود که می‌گفت:
حتّی اگر خلیفه سوم نماز دو رکعتی در منی را چهار رکعت بخواند باید از وِی اطاعت کرد، چرا که:
الخلاف شرٌ «مخالفت شرّ است». [1] .
و در نقل دیگر گفت:
عثمان امام است، من با او مخالفت نمی‌کنم زیرا مخالفت شرّ است. [2] .
امّا بعدها به شدّت، بر ضدّ خلیفه سوم فعّالیت می‌کرد. [3] در صورتی که برخی از صحابه با خلیفه سوم متّفق بودند. [4] .
«گرچه بعدها دانشمندان اهل سنّت عقیده این صحابه را در جواز مخالفت با حاکم به عنوان سیره سیاسی شرعی نپذیرفتند.»
آنچه مسلّم است آنکه خلیفه سوم بر این باور بود که می‌بایست قدرت خلافت خود را در ابداع و ابتکار (همانند خلیفه دوم) نشان دهد.
او خود می‌گفت:
«اقدامات من را عمر نیز انجام می‌داد، امّا چون او فرد قاطعی بود کسی جرأت مخالفت نداشت.» [5] .