responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دانشنامه امام علی علیه السلام نویسنده : جمعی از نویسندگان    جلد : 1  صفحه : 296
پاسخ دادن به هرگونه سوال

یکی دیگر از روش‌های شناسائی درک جوانب علوم عَلَوی، توجّه به کلمات وحی گونه حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام است، که امام به هر سئوالی پاسخ داد و جز او کسی چنین ادّعائی نکرد، و هر کس چنین گفت رسوا شد.
الف- خود آن حضرت فرموده است که:
سَلونی قَبْلَ اَنْ تَفْقِدُونی وَلایقُولُها بَعْدی اِلاَّ مُدَّعِ کَذّابٌ اَوْ مَجْنُونٌ [1] .
«بپرسید از من قبل از اینکه مرا از دست بدهید، کسی پس از من سَلونی نمی‌گوید جز ادّعا کننده دروغ‌پرداز یا دیوانه»
ب- ابن ابی الحدید می‌گوید:
امّت اسلامی اجماع نموده‌اند بر اینکه اَحَدی از یاران پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم و علماء و دانشمندان عالم، به جز علی علیه السلام «سلونی» نگفته است.
و این از ویژگی‌های آن حضرت است که از آینده خبر می‌داد. [2] .
ج- و نیز اخطب خوارزمی از سعید بن مسیب روایت
کرده است که گفت:
از یاران پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم به جز علی علیه السلام کسی نتوانست بگوید: «سَلُونی»
و کسانی که این ادّعا را کرده‌اند، بلافاصله ذلیل و خوار گردیده و خود را رسوا ساخته‌اند.
از جمله آنها «قتاده ابن دعامه» می‌باشد. [3] .
دمیری، حکایت کرده است که چون «قُتاده» وارد کوفه شد مردم به اطرافش گرد آمدند، او مغرور شد و گفت:
«هرچه می‌خواهید از من بپرسید.»
در آن اجتماع «ابوحنیفه» نیز حاضر بود گفت از او بپرسید:
مورچه‌ای که در مکالمه سلیمان علیه السلام در قرآن مجید آمده است نَر بود یا مادّه؟
از او پرسیدند، او در پاسخ ماند! (و خجل گشت).
ابوحنیفه گفت:
مادّه بوده، بدلیل کلام الهی «قالت نملة» چون؛ فعل مؤنّث آمده است. [4] [5] .
د- امام علی علیه السلام فرمود:
اَیها النّاسُ، سَلُونی قَبْلَ اَنْ تَفْقِدُونی: فَلَاَنَّ بِطُرُقِ السَّماءِ اَعْلَمُ مِنّی بِطُرُقِ الْاَرْضِ
«از من بپرسید پیش از انکه مرا نیابید، که من به راههای آسمان داناتر از راههای زمین هستم.» [6] .
ه- در روایت دیگری فرمود:
فَاسْئَلُونی قَبْلَ اَنْ تَفْقِدُونی، فَوَاللَّهِ الَّذی نَفْسی بِیدِهِ لا تَسْئَلُونَنی مِنْ شی‌ءٍ فیما بَینَکُمْ وَ بَینَ السّاعَةِ وَ لا عَنْ فِئَةٍ تَهْدی مَائَةً وَ تَضِلُّ مائَةً اِلاّ اَنْبَأتُکُمْ بِناعِقِها وَ قاعِدِها وَ سائِقِها الخ. [7] .
مام علی علیه السلام بر منبر مشغول سخنرانی بود، فرمود:
«هرچه می‌خواهید پیش از آنکه من نباشم بپرسید، به خدا سوگند از این زمان تا قیامت چیزی را از من سئوال نمی‌کنید، مگر شما را از آن خبر می‌دهم و نیز از آینده گروهی که صد نفر را هدایت، و صد نفردیگر را گمراه می‌کنند، فریاد کننده و جلودار و راننده آنها، و اینکه ازکجا کوچ می‌کنند؛ و در کجا رحل اقامت می‌افکنند، همه را به شماخبر می‌دهم.»
و- و در روایتی دیگر فرمود:
سَلُونی قَبْلَ اَنْ تَفْقِدُونی عَنْ عِلْمٍ لا یعْرِفُهُ جِبرئیلٌ وَ لا میکائیلٌ،
(فَقالَ رَجُلٌ: یا اَمیرُالْمُؤمِنینَ، ما هذَا الْعِلْمُ الَّذی لا یعْلَمُهُ جِبْرَئیلُ وَ لا میکائیلُ،)
قالَ اِنَّ اللَّهَ تَعالی عَلَّمَ نَبِیهُ مُحَمَّداً صلی الله علیه وآله وسلم لَیلَةَ الْمِعْراجِ عُلُوماً شَتّی فَمِنْها عِلْمٌ اَمَرَهُ اللَّهُ بِکِتْمانِهِ وَ عِلْمٌ اَمَرَهُ اللَّهُ بِتَبْلیغِهِ وَ عِلْمٌ خَیرَهُ‌اللَّهُ تَعالی فیهِ.
«پیش از آنکه مرا نیابید سئوال کنید از من از علمی که جبرئیل و میکائیل هم آنرا نمی‌دانستند.
(مردی برخاست و گفت: یا امیرالمؤمنین علیه السلام آن علم کدام است که فرشتگان درگاه ربوبی از آن بی خبرند؟)
امام علی علیه السلام فرمود: چون ایزد منّان در شب معراج بسیاری از علوم و اسرار گوناگون را به پیامبر خود تعلیم داد،
آنگاه پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم را به کتمان بخشی از آنها و به تبلیغ بخش دیگری از آن، فرمان داد و آن حضرت را در اظهار بخش سوّم آن، مخیر ساخت. [8] .
ز- و نیز فرمود:
سَلُونی قَبْلَ اَنْ تَفْقِدُونی، فَاِنّی مَیتٌ قَریبٌ اَوْ مَقْتُولٌ بَلْ قَتْلاً ما ینْتَظِرُ اَشْقاها اَنْ یخْضِبَ هذِهِ بِدَمٍ وَ ضَرَبَ بِیدِهِ اِلی لِحْیتِهِ.
«بپرسید از من پیش از آنکه من نباشم، زیرا نزدیک است که من بمیرم و یا کشته شوم، چنان کشته شدنی که شقی ترین امّت در انتظار آن‌است و این از خونم خضاب خواهد شد و به محاسن خود با دست اشاره کرد».
ح- باز فرمود:
سَلُونی قَبْلَ اَنْ تَفْقِدُونی، فَاِنّی بِطُرُقِ السَّماواتِ اَخْبَرُ مِنْکُم بِطُرُقِ الْأرْضِ. [9] .
«بپرسید از من پیش از آن‌که مرا نیابید، زیرا من راه‌های زمین را بهتر می‌شناسم.»
مردی به نام «تمیم ابن اسامه» برخاست و گفت:
برای من از تعداد موی سرم خبر بده که چه مقدار است؟
امام علی علیه السلام فرمود:
به خدا سوگند من تعداد آنها را می‌دانم و اگر بخواهم از تعداد آنها خبر دهم، خبر می‌دهم ولی اثبات آن بر تو مشکل است. امّا از حرکات و کردارت خبر می‌دهم، به من گفته شده که روی هر موی سر تو فرشته‌ای است که تو را لعنت می‌کند و به تعداد موهای سرت شیطانی هست که تو را فریب می‌دهد؛ تحریکت می‌کند،
نشانه‌اش اینکه تو در خانه خود بچّه ای فرومایه [10] را تربیت می‌کنی، که عاقبت در قتل فرزند پیامبر خدا صلی الله علیه وآله وسلم حسین علیه السلام شرکت جوید و مردم را برای کشتن آن حضرت تحریص خواهد نمود.
«پس امام علی علیه السلام آنچه را که فرموده بود بوقوع پیوست، چون در آن روز (حصین) در خانه او کودکی شیرخوار بود، وقتی بزرگ شد، در واقعه کربلا رئیس شُرطه‌های عبیداللَّه بن زیاد بود.» [11] .


پی نوشت ها:
(1)
دُرر السّمطین ص 96 به نقل احقاق الحقّ ج 7 ص 611، و سفینة ج 1 ص 586 (لا یقُولُها بَعْدی اِلاّ جاهِلٌ مُدَعِ اَوْ کَذّابٌ مُفْتَرٍ).
[2] شرح ابن ابی الحدید ج 13 ص 106 و ج 7 ص 46، و طبری در ذخائر العقبی از سعید بن مسیب نقل کرده که گفت (لم یکن احدا من اصحاب الرّسول صلی الله علیه وآله وسلم یقول سلونی الاّ علیاً) ص 82.
[3] قَتادة بن دِعامه از علماء عامّه است. علاّمه مجلسی گوید: قتادة از مشاهیر محدّثان و مفسّران عامّه می‌باشد که از انس بن مالک و ابی الطفیل و سعید بن مسیب و حسن بصری روایت نقل کرده است.
[4] حیوة الحیوان ج 2 ص 368.
[5] جواب ابوحنیفه از نظر قواعد ادبی کافی به نظر نمی‌رسد، زیرا نمل بمعنی مورچه و اسم جنس است مانند انسان، که هم بر نر دلالت دارد و هم بر مادّه و وقتی «ة» که هم علامت تأنیث و هم علامت وحده، به آن اضافه شود، دو معنی می‌دهد.
اوّل به اعتبار اینکه «ة» علامت مؤنّث باشد، مورچه مادّه معنا خواهد داد.
دوّم به اعتبار اینکه «ة» معنای وحده خواهد داد. به هر حال وجود «ة» در نملة، آنرا به صورت (مؤنّث لفظی) در می‌آورد و آن هرگز بر تأنیث حقیقی نمله دلالت ندارد.
ابن حاجب در بعضی از تصنیفات خود گفته:
مؤنّث بودن حیوانات مانند شاة «گوسفند» و نملة «مورچه» و حمامة «کبوتر» تأنیث شان لفظی است، ابوحنیفه از این جهت که نمله را به خیال خود در آیه مزبور مادّه گمان کرده، اشتباه نموده، زیرا ممکن است نملة در آیه مزبور نر بوده باشد.
و تاء تأنیث در فعل قالت بخاطر مؤنّث لفظی بودن نملة باشد. از این روست که گفته شده سکوت قتاده بهتر از جواب آنچنانی ابوحنیفه بوده است. (سفینه ج 2 ص 612).
[6] شرح نهج‌البلاغه فیض ج2 ص752 خطبه23، و شرح ابن‌ابی‌الحدید ج13 خطبه 235 ص101، و خطبه5:189 و خطبه 2:92 نهج‌البلاغه معجم‌المفهرس محمد دشتی.
[7] شرح حدیدی ج 7 ص 44 خطبه 92 ص 264.
[8] نزهة المجالس تألیف علاّمه الصفوری البغدادی ج 2 ص 144 ط قاهره نقل از احقاق الحقّ ج 6 ص 616.
[9] بحار ج 40 ص 153.
[10] عبارت عربی آن سخلا است، برّه نر و بزغاله را گویند و منتهی الارب.
[11] احقاق الحقّ ج 7 ص 619.

نام کتاب : دانشنامه امام علی علیه السلام نویسنده : جمعی از نویسندگان    جلد : 1  صفحه : 296
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست