پس از 25 سال حکومت آنان که به حاکمیت ارزش‌ها و احکام اسلامی توجّهی نداشتند، و بدعت‌ها، و جعل احکام فراوانی را مطرح کردند، که مردم را از اسلام و احکام ناب منحرف و به دستور العمل‌هائی عادت داده بودند که از احکام اسلام بیگانه بود، حال که حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام به حکومت رسید، با هزاران مشکل سیاسی، اجتماعی، فرهنگی روبرو بود، و نمی‌توانست افکار و آراء جامعه را با دستورالعمل و بخشنامه تغییر دهد.
تا فرمود:
«نماز مستحبّی را به جماعت نخوانید.»
فریاد عموم بلند شد که:
وا عُمَرا، وا عُمَرا
اینجاست که، مشکل فرهنگی و بینشی را با دستورالعمل‌ها و بخشنامه نمی‌شود به زودی حَل کرد.
امام علی علیه السلام در یک سخنرانی عمومی بردباری خود را در مبارزه با انحرافات و بدعت‌ها اینگونه بیان فرمود:
اگر حکم الهی را اظهار کنم، و تحریف‌ها را کنار زنم، از گِرد من پراکنده می‌شوند.
سوگند به خدا! به مردم گفتم که در ماه رمضان جز برای نماز واجب به جماعت حاضر نشوند، که خواندن نماز مستحبّی به جماعت بدعت است.
امّا بعضی از لشگریان که در پیرامون من می‌جنگیدند، فریاد زدند:
(ای اهل اسلام، سنّت خلیفه دوّم را تغییر دادند، و علی ما را از نماز خواندن مستحبّی به جماعت باز می‌دارد.)
ترسیدم در گوشه‌ای از لشگریانم شورشی برپا شود. [1] .
و در یک سخنرانی افشاگرانه فرمود:
أرَایتُمْ لَوْ اُمِرْتُ بِمَقامِ اِبْراهیمْ فَرَدَدْتُهُ اِلی الْمَوْضِعِ الَّذی وَضَعَهُ فیهِ رَسُولُ‌اللَّهْ صلی الله علیه وآله وسلم
وَ رَدَدْتُ فَدَکَ اِلی وَرَثَةِ فاطِمَة
وَ رَدَدْتُ صاعَ رَسُولُ‌اللَّه صلی الله علیه وآله وسلم کَما کانَ... وَرَدَدْتُ دارُ جَعْفَرٍ اِلی وَرَثَتِهِ وَ هُدِمَتْها مِنَ الْمَسْجَدِ، وَرَدَدْتُ قَضایا مِنَ الْجَوْرِ قَضی بِها وَ نَزَعَتْ نِساءً تَحْتَ رِجالٍ بِغَیرِ حَقٍّ وَ رَدَدْتُهُنَّ اِلی اَزْواجِهِنَّ...
وَ مَحَوْتُ دَوَّاوینَ الْعَطایا وَ اعْطَیتُ کَما کانَ رَسُولُ‌اللَّه صلی الله علیه وآله وسلم یعْطی بِالسَّوِیةِ وَ لَمْ اَجْعَلُها دَوْلَةً بَینَ الْأغْنِیاءِ...
وَ رَدَدْتُ مَسْجِدَ رَسُولُ‌اللَّه صلی الله علیه وآله وسلم اِلی ما کانَ عَلَیهِ وَ سَدَدْتُ ما فَتَحَ فیهِ مِنَ الاَبْوابِ وَ فَتَحْتُ ما سَدَّ مِنْهُ
وَ حَرَّمْتُ الْمَسْحَ عَلَی الْخِفَّینِ
وَ حَدَدْتُ عَلَی النَّبیذِ
وَ اَمَرْتُ بِالْأحَلالِ الْمُتْعِتینِ
وَ اَمَرْتُ بِالتَّکْبیرِ عَلَی الْجَنائِزِ خَمْسَ تَکْبیراتٍ
وَ الْزَمْتُ النَّاسَ الْجَهْرَ بِبِسْمِ اللَّهِ الْرَحْمنِ الْرَحیم...
وَ حَمَلْتُ النَّاسَ عَلَی حُکْمِ الْقُرْآنَ وَ عَلَی الطَّلاقِ عَلَی السُّنَّةِ
وَ اَخَذْتُ الصَّدَقاتَ عَلَی اِصْنافِها وَ حُدُودِها...
اِذاً لِتَفَرَّقُوا عَنّی وَ اللَّهِ لَقَدْ اَمَرْتُ النَّاسَ اَنْ لا یجْتَمِعُوا فی شَهْرُ رَمَضانِ اِلاَّ فی فَریضَةٍ وَ اعْلَمَتْهُمْ اِنَّ اجْتِماعِهِمْ فی النَّوافِلِ بِدْعَةَ فَتَنادی بَعْضُ اهْلِ عَسْکَری مِمَّنْ یقاتِلُ مَعی:
یا اَهْلَ الْاِسْلامِ غُیرَتْ سُنَّةُ عُمَرٍ ینْهانا عَنِ الصَّلوةِ فی شَهْرُ رَمَضانِ تَطَوُّعاً. وَلَقَدْ خِفْتُ اَنْ یثُورُوا فی ناحِیةِ جانِبِ عَسْکَری...
(اگر مقام ابراهیم را که خلیفه دوّم تغییر داد به همان مکانی می‌گذاشتم که پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم قرار داده بود؛
و فدک را به صاحب اصلیش می‌دادم؛
و پیمانه رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم را به مقدار تعیین شده پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله وسلم باز می‌گرداندم؛
و خانه جعفر را که در توسعه مسجد به زور خراب کردند، باز پس می‌گرفتم؛
و احکام و قضاوت‌های ضالمانه را طرد می‌کردم؛
و زنان مسلمان را که بدون حقّی گرفتند و با آنان ازدواج کردند، به خانوادهایشان برمی‌گرداندم؛
و دفتر حقوق را به روش حقوق پیامبر خدا صلی الله علیه وآله وسلم تغییر می‌دادم؛
و دفتر بخشش‌ها و امتیاز دادنها را نابود می‌کردم؛
و مسجد رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم آنگونه که لازم بود درست می‌کردم؛
و درهائی که بیجا باز کردند می‌بستم؛
و مسح برروی کفش را منع می‌کردم؛
و برخوردن آبجو حدّ شراب می‌زدم؛
و متعه و حجّ تمتّع را حلال اعلام می‌کردم؛
و دستور می‌دادم که بر جنازه‌ها پنج تکبیر بگویند؛
و بسم‌اللَّه را در نماز بلند بگویند؛
و مردم را به حکم قرآن باز می‌گرداندم؛
و طلاق را مطابق اسلام جاری می‌کردم؛
و صدقات را از اقشار مردم می‌گرفتم؛
هر آینه از اطراف من پراکنده می‌شدند، من تا دستور دادم که نماز مستحبّی را به جماعت نخوانند که بدعت است، جمعی از لشگریان من فریاد زدند:
که ای اهل اسلام، سنّت خلیفه دوّم را تغییر دادند، ترسیدم که لشگریانم را دچار پراکندگی نمایند.)