در آستانه جنگ جمل که امام علی علیه السلام سعی داشت فریب خوردگان را هدایت کند.
از اصحاب و یاران پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم که مردم آنها را می‌شناختند، استفاده می‌کرد تا دست از فتنه انگیزی بردارند.
روزی حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام در جمع کسانی که در غدیر خُم حضور داشتند، فرمود:
آیا شما مردم در آن روز بودید و شنیدید که پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم فرمود:
مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ فَعَلِی مَوْلاهُ؟
(هر کس من پیامبر و امام او هستم، علی هم امام او است؟)
دوازده نفر بلند شدند و شهادت دادند.
أنس بن مالک نیز در صحرای غدیر بود، امّا سکوت کرد، و چون فردی سرشناس و معروف بود، امام علی علیه السلام او را برای هدایت ناکثین انتخاب کرد، به او فرمود:
أنَس! تو در آنروز بودی، امروز چرا گواهی نمی‌دهی؟
منافقانه پاسخ داد: امروز پیر شدم و فراموش کردم.
حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام فرمود:
خدایا اگر أنس بن مالک دروغ می‌گوید، او را به بیماری «برص» مبتلا کن که هرگز نتواند با عمّامه سفیدی آن را بپوشاند.
و امام علی علیه السلام در حکمت 311 فرمود:
إِنِّی أُنْسِیتُ ذلِکَ الْأَمْرَ، فَقَالَ‌علیه السلام:
إِنْ کُنْتَ کَاذِباً فَضَرَبَکَ اللَّهُ بِهَا بَیضَاءَ لَامِعَةً لَا تُوَارِیهَا الْعِمَامَةُ. [1] .
اگر دروغ می‌گویی خداوند تو را به بیماری برَصَ (سفیدی روشن) دچار کند که عمّامه آن را نپوشاند.»
طلحة بن عمیر پس از نقل این خبر گفت:
«به خدا سوگند زنده بودم و أنس‌بن مالک را دیدم که پیشانی و صورت او به بیماری برص مبتلا شد و لکّه‌های زشت سفید گونه چهره او را پُر کرد که تا آخر عمرش نقاب می‌زد و در اجتماعات حاضر می‌گردید.» [2] .