نام کتاب : دانشنامه امام علی علیه السلام نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 1237
عدم بکارگیری عناصر فاسد در مدیریتها
پس از بیعت عمومی مردم با امام علیعلیه السلام که طلحه و زبیر در آن
اجتماع بینظیر، تلاش و کوششی داشتند و در پیشاپیش مردم، همگان را جهت بیعت
با حضرت امیرالمؤمنینعلیه السلام تشویق، کردند، حال خدمت امام علیعلیه
السلام رسیده، یکی تقاضای فرمانداری بصره، و دیگری تقاضای فرمانداری کوفه
را داشت. امّا حضرت امیرالمؤمنینعلیه السلام در اوّل محرّم 36 هجری،
(عثمان بن حنیف) را به فرمانداری بصره و (عمارةبن شهاب) را برای فرمانداری
کوفه انتخاب و به محل خدمت خود اعزام کرد. طلحه و زبیر که برای خود قَدر
و منزلتی قائل بودند، و تقاضاهای گوناگونی داشتند بر آشفتند و با انواع
اشکال تراشیها و اعتراضها، حکومت حضرت امیرالمؤمنینعلیه السلام را زیر
سئوال بردند که امام علیعلیه السلام طی نامهای به آنها نوشت: أَمَّا
بَعْدُ، فَقَدْ عَلِمْتَُما، وَإِنْ کَتَمْتَُما، أَنِّی لَمْ أُرِدِ
النَّاسَ حَتَّی أَرَادُونِی، وَلَمْ أُبَایعْهُمْ حَتَّی بَایعُونِی.
وَإِنَّکُمَا مِمَّنْ أَرَادَنِی وَبَایعَنِی، وَإِنَّ الْعَامَّةَ لَمْ
تُبَایعْنِی لِسُلْطَانٍ غَالِبٍ، وَلَا لِعَرَضٍ حَاضِرٍ، فَإِنْ
کُنْتَُما بَایعْتَُمانِی طَائِعِینَ، فَارْجِعَا وَتُوبَا إِلَی اللَّهِ
مِنْ قَرِیبٍ؛ وَإِنْ کُنْتَُما بَایعْتَُمانِی کَارِهِینِ، فَقَدْ
جَعَلْتَُما لِی عَلَیکُمَا السَّبِیلَ بِإِظْهَارِکُمَا الطَّاعَةَ،
وَإِسْرَارِکُمَا الْمَعْصِیةَ. وَلَعَمْرِی مَا کُنْتَُما بِأَحَقِّ
الْمُهَاجِرِینَ بِالتَّقِیةِ وَالْکِتَْمانِ، وَإِنَّ دَفْعَکُمَا هذَا
الْأَمْرَ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَدْخُلَا فِیهِ، کَانَ أَوْسَعَ عَلَیکُمَا
مِنْ خُرُوجِکُمَا مِنْهُ، بَعْدَ إِقْرَارِکُمَا بِهِ. وَقَدْ
زَعَمْتَُما أَنِّی قَتَلْتُ عُثَْمانَ، فَبَینِی وَبَینَکُمَا مَنْ
تَخَلَّفَ عَنِّی وَعَنْکُمَا مِنْ أَهْلِ الْمَدِینَةِ، ثُمَّ یلْزِمُ
کُلُّ امْرِئٍ بِقَدْرِ مَا احْتَمَلَ. فَارْجِعَا أَیهَا الشَّیخَانِ
عَنْ رَأْیکُمَا، فَإِنَّ الْآنَ أَعْظَمَ أَمْرِکُمَا الْعَارُ، مِنْ
قَبْلِ أَنْ یتَجَمَّعَ الْعَارُ وَالنَّارُ، وَالسَّلَامُ. [1] . «پس
از یاد خدا و درود! شما میدانید گر چه پنهان میدارید. که من برای حکومت
در پی مردم نرفته، آنان به سوی من آمدند، و من قول بیعت نداده تا آن که
آنان با من بیعت کردند، و شما دو نفر از کسانی بودید که مرا خواستید و بیعت
کردید. همانا بیعت عموم مردم با من نه از روی ترس قدرتی مسلّط بود، و نه
برای به دست آوردن متاع دنیا، اگر شما دو نفر از روی میل و انتخاب بیعت
کردید تا دیر نشده باز گردید، و در پیشگاه خدا توبه کنید، و اگر دردل با
اکراه بیعت کردید خود دانید، زیرا این شما بودید که مرا در حکومت بر خویش
راه دادید، اطاعت از من را ظاهر، و نافرمانی را پنهان داشتید. به جان خودم
سوگند! شما از سایر مهاجران سزاوارتر به پنهان داشتن عقیده و پنهان کاری
نیستید، اگر در آغاز بیعت کنار میرفتید آسانتر بود که بیعت کنید و سپس به
بهانه سرباز زنید. شما پنداشتهاید که من کشنده عثمان میباشم، بیایید تا
مردم مدینه بین من و شما داوری کنند، آنان که نه به طرفداری من بر خواستند
نه شما، سپس هر کدام به اندازه جرمی که در آن حادثه داشته، مسؤولیت آن را
پذیرا باشد. ای دو پیرمرد، از آن چه در اندیشه دارید باز گردید، هم اکنون
بزرگ ترین مسئله شما عار است، پیش از آن که عار و آتش خشم پروردگار
دامنگیرتان گردد. با درود.» از آن پس، آنها حضرت امیرالمؤمنینعلیه السلام را با تهدید نظامی روبرو کرده و به جمع آوری اسلحه و دیگر امکانات نظامی پرداختند، امام
علیعلیه السلام با قاطعیت در برابر دلسوزیهای سیاست بازان ایستاد و اجازه
نداد حتّی یک لحظه عناصر بیلیاقت و فاسد در مدیریتهای سیاسی کشور نفوذ
کنند و در یک سخنرانی خطاب به مردم، توطئههای آنان را افشا کرد.
پی نوشت ها: (1) نامه 54 نهجالبلاغه، معجمالمفهرس محمد دشتی.
نام کتاب : دانشنامه امام علی علیه السلام نویسنده : جمعی از نویسندگان جلد : 1 صفحه : 1237