ترجمه: و بواسطه وجود طبع فعلى همچون صحّت انجام مى‌شود، پ س نفس در مرتبه‌

قواى طبيعى فاعل بالطّبع است زيرا همانطورى كه در مرتبه اعلى بصفات روحانيّين‌

متّصف بوده عينا اوصاف طبع نيز در آن تحقّق دارند در نتيجه افعال جذب، امساك‌

و هضم بر طبق مجراى طبيعى از آن صادر مى‌شوند.

شرح فارسى:

توضيح‌

فاعل بالطّبع بودن نفس‌

فاعل بالطّبع آن بود كه فعل مناسب با طبع فاعل بوده و بدون شعور و اختيار

از آن صادر شود و اين تعريف بر نفس قابل انطباق است زيرا نفس در مرتبه قواى‌

طبيعى افعال صادره از آن بدون شعور او بوده و در عين حال ملائم و مناسب با وى‌

هستند مثل افعال جذب، امساك، هضم و سائر افعال ديگر كه بر طبق جريان‌

طبيعى صورت مى‌گيرند.

قوله: كالصّحّة: يعنى صحّت افعال كه عبارت است از مؤثّر بودن آنها از

افعال طبيعى نفس مى‌باشد و علّت اينكه در متن مرحوم مصنّف اين فعل را انتخاب‌

نمود آن است كه كمال تمام افعال بصحّت آنها است بطورى كه بدون صحّت‌

اساسا فعل نيستند.

شرح عربى: و بالقسر العلل، فعلت:

فافادة الحرارة الغربية الحمائيّة مثلا فعل النّفس فى مقام نازل كافادة

الحرارة الغريزيّة فيه كما انّ الحركة الصّعوديّة من الطّبيعة المقسورة و

النّزوليّة من الطّبيعة المخلاة:

ترجمه: و بواسطه قسر علل و امراض پ ديد مى‌آيند، پ س افاده حرارت غريبه و

خارق العاده تب مثلا در مقام طبع فعل نفس مى‌باشد همانطوريكه در اين مقام افاده‌

حرارت غريزيه تعلّق بآن دارد و چ نان چ ه حركت صعودى از طبيعت مقسوره بوده و