و بعضى ديگر گ فته‌اند فرد خارجى و ذهنى از وجود مفقود بوده و مفهوم‌

موجود با ماهيّت متّحد است.

شرح عربى: و ربّما بدلّ باستلزام: الظّرف نائب الفاعل و المبدّل هو المحقّق‌

الدّوانى.

فقال: ثبوت شيئ لشيئ مستلزم لثبوت المثبت له اى و لو بهذا الثّبوت‌

الثّابت فالاستلزام غير مستدع لتقدّم ثبوت المثبت له على الثّابت‌

بخلاف الفرعيّة.

ترجمه: بسا استلزام تغيير و تبديل داده شده است.

كلمه « باستلزام » ظرف و نائب فاعل است براى « بدّل » و مبدّل محقّق‌

دوانى است وى گ فته است:

ثبوت شيئ لشيئ مستلزم ثبوت مثبت له است اگرچه ثبوت مثبت له بنفس‌

همين ثبوت شيئ لشيئ باشد و نيازى بآن ندارد كه قبلا و پ يش از اين ثبوت ثابت‌

باشد، پ س استلزام مستدعى تقدّم ثبوت مثبت له بر ثابت نيست بخلاف فرعيّت كه‌

چ نين استدعائى از آن استفاده مى‌شود.

شرح فارسى:

توضيح‌

مسلك محقّق دوانى‌

محقّق دوانى براى رفع اشكال مذكور عبارت قاعده را تغيير داده و گ فته:

در قضيّه بسيطه وجود را براى ماهيّت ثابت مى‌كنيم و ثبوت شيئ براى شيئ‌

ديگر مستلزم ثبوت مثبت له است و لو بنفس همين ثبوت ثابت باشد.

و سپس افزوده كه اگر بجاى كلمه (فرع ثبوت المثبت له) عبارت مذكور را

( استلزام) را بياورم اشكالى متوجّه نمى‌شود زيرا استلزام مقتضى تقدّم مثبت له بر

ثابت نيست تا تسلسل لازم بيايد بخلاف فرعيّت زيرا فرع مقتضى تقدّم اصل است.

چ نان چ ه مرحوم محقّق آشتيانى فرموده اين جواب صحيح بنظر نمى‌آيد بلكه‌