ترجمه:

فصل در بيان تشخّص‌

تشخّص در اعيان و خارج با وجود عين هم مى‌باشند ولى بحسب مفهوم در

ذهن با هم متغايرند.

و اين معنا كه تشخّص عين وجود است عقيده بسيارى از فحول و بزرگان‌

منجمله معلّم ثانى و صدر المتألّهين مى‌باشد.

براى تشخّص حقيقى كه نحوه‌اى از وجود است امارات و علائمى بوده كه‌

كاشف از آن مى‌باشند نه اينكه مشخّصات حقيقى بحساب آيند، اين امارات امورى‌

هستند كه از ذات خارج بوده و در اصطلاح ارباب فنّ به عوارض مشخّصه موسوم‌

هستند.

و اينكه امور نامبرده را علامات و كواشف گ فتيم باعتبار فرد بخصوص از هر

يك از آنها نبوده بلكه در حاليكه بر شخص با عرض عريض عارض مى‌شوند منظور

مى‌باشد همچون عرض عريضى كه بر امزجه مى‌باشد.

شرح فارسى:

توضيح‌

تشخّص و آراء در آن‌

مراد از تشخّص در اينجا تضييق در دائره وجود و انحصار آن در موجود خاصّ‌

است پ س انسب اينستكه اين فصل از توابع مبحث وجود قرار داده شود نه ماهيّت‌

ولى بحاظ اينكه بعضى از اهل فنّ مشخّص را از سنخ ماهيّت دانسته به اين مناسبت‌

در اين مقام ذكر شده است.

آرائى كه در اين مقام است از دو جهت مورد بحث و نقل قرار مى‌گيرد:

1- ملاك و مناط تشخّص اشياء.

2- عينيّت يا تغاير تشخّص با وجود.

فصول الحكمة، شرح فارسى بر منظومه (مبحث الهيات) ؛ ج‌2 ؛ ص801