باشند.

امّا در وجود ذهنى: بديهى است تا جنس و فصل تحقّق نيابند نوع محقّق‌

نمى‌شود.

و امّا در وجود خارجى: ضرورى است كه اجزاء علّت تحقّق مركّب بماهى‌

مركّب هستند و تقدّم علّت بر معلول جاى شبهه و ترديد نيست.

اشكال مشهور

در تقدّم علّت تامّه مركّب بر معلول اشكال مشهورى است و آن اين است كه‌

علّت مركّب از مادّه و صورت نفس معلول است نه آنكه مادّه و صورت را جزء و

مجموع را كلّ دانسته و بگوئيم اجزاء علّت تحقّق كلّ مى‌باشند چ ه آنكه اين كلام‌

مآلش بتقدّم شيى‌ء بر خودش است بلكه اين اشكال در تمام مركبّات سارى است‌

مثلا سركه و انگبين جزء سكنجبين هستند و نمى‌توان آنها را علّت و مركّب از آن دو

را معلول دانست زيرا معلول نفس همان اجزاء است و تقدّم آنها بر مركّب از آن دو

را معلول دانست زيرا معلول نفس همان اجزاء است و تقدّم آنها بر مركّب مستلزم‌

تقدّم معلول بر خودش است.

براى دفع اين اشكال مرحوم مصنّف متمسّك به بيانى شده‌اند كه ذيلا درج‌

مى‌شود:

متن: « 200، 199، 198 »

تجزيه و تركيب‌

لكلّ اجزاء: مضاف و مضاف اليه و مضاف مجرور متعلّق است به « تعدّ » به‌

صيغه مجهول.