كلّى عقلى گ ويند.

دليل بر وجود ماهيّت لا بشرط مقسمى‌

براى اثبات لا بشرط مقسمى دو برهان آورده‌اند:

1- دليلى كه مشهور بآن تمسّك كرده و گ فته‌اند كلّى طبيعى (لا بشرط

مقسمى) جزء فرد است و فرد قطعا در خارج موجود است پ س جزء آن نيز بايد در

خارج باشد زيرا جزء موجود موجود است.

2- دليلى كه مرحوم مصنّف در اينجا ذكر فرموده و آن اين است اقسام‌

لا بشرط مقسمى كه بشرط شيئ و بشرط لا باشند قطعا موجودند و بمقتضاى‌

اينكه قسم همان مقسم مى‌باشد باضافه قيد و شرطى فلذا حمل مقسم بر قسم از

باب حمل شايع است كه مناط آن اتّحاد موضوع و محمول به حسب وجود است‌

پ س وقتى قسم موجود شد مقسم هم بلحاظ اتّحادش با آن موجود مى‌شود و سپس‌

مى‌فرمايد دليل دوّم از برهان اوّل اولى و بهتر است بلكه در حاشيه فرموده اساسا

دليل اوّل باطل و ممنوع است زيرا جزء در خارج نيست پ س برهان جزء الموجود

موجود وافى باثبات مدّعى نيست بلكه مى‌توان گ فت بين عنوان جزئيّت و عنوان‌

حمل كه در كلّى طبيعى معتبر است منافات مى‌باشد پ س چگ ونه مى‌توان آنرا در

اين حمل ملاحظه كرد و سپس مى‌فرمايد:

و معذلك در كتاب از دليل خود به كلمه الصّواب تعبير نكرديم بلكه اولى‌

و سزاوارتر گ فتيم و اين تعبير بلحاظ اين است كه ميتوان دليل مشهور را توجيه نمود

و گ فت شايد مراد ايشان از جزء جزء تحليلى و عقلى باشد چ نان چ ه مفهوم نوع جزء

ماهيّت فرد و شخص است چ ه آنكه ماهيّت شخص همان مفهوم نوع است بانضمام‌

عوارض شخصيّه فلذا با اين توجيه مى‌توان دليل ايشان را تصحيح نمود ولى‌

چ نان چ ه اشاره شد اين تكلّفى است كه داعى بر ارتكابش نيست و باين ملاحظه‌

دليل دوّم كه از تكلّف و مؤنه توجيه مستغنى است از دليل مشهور بهتر و اولى‌