ترجمه:

فصل ملاحظات در ماهيّت‌

مقصود از اعتبارات و ملاحظات، آنهائى هستند كه هيچ ماهيّتى از

ماهيّات خالى از آنها نيست بلكه مى‌توان گ فت از نظر اهل ذوق اعتبارات ياد شده‌

در وجود نيز جارى مى‌شوند و ما نيز در بسيارى از مواضع از ايشان تبعيّت‌

نموده‌ايم.

پ س ماهيّت را وقتى با اعتبارات مزبور ملاحظه مى‌كنيم مى‌بينيم كه‌

مخطوطه و مطلقه و مجرّده مى‌باشد.

سپس در مقام بيان اين سه ميفرمايد:

لا بشرط كه همان مطلقه بوده و نيز بشرطى شيئ كه مخطوطه است و دو

معناى بشرط لا كه هر دو ناظر به مجرّده هستند را بشنو تا فرا بگيرى.

پ س اوّلى از دو معناى بشرط لا اينستكه جميع ماعداى ماهيّت حتّى وجود

خارجى يا ذهنى را از آن سلب و نفى نمائى و اينمعنا در مباحث ماهيّت استعمال‌

شده و آنرا در مقابل مطلقه و مخلوطه قرار مى‌دهند.

و چ ون تجرّدش از جميع ماعدا مورد لحاظ و اعتبار است لا جرم براى‌

ماهيّت مجرّد در ذهن وجودى نبوده چ ه رسد به خارج.

سؤال‌

پ س چگ ونه بشرط لا باين معنا از اعتبارات ذهنيّه مى‌باشد.

جواب‌

اين سؤال و اشكال نظير همان شبهه‌اى است كه در معدوم مطلق و نيز

تقسيم موجود به ثابت در ذهن و لا ثابت در آن ايراده شده و قبلا آنرا دفع نموده و

جوابش را داده‌ايم.