و امّا حدوث زمانى: مراد از اين حدوث آنست كه تمام ما سوى وجودشان‌

مسبوق است بعدم زمانى يعنى كان اللّه و لم يكن معه شيى‌ء هم بحسب مرتبه و هم‌

بلحاظ زمان است نه خصوص معيّت رتبى كه بعضى از حضرات مى‌گويند و از

آياتى كه به اين معنا دلالت دارد آيه [59] از سوره « فرقان » است كه مى‌فرمايد:

الّذى خلق السّموات و الارض و ما بينهما فى ستّة ايّام ثمّ استوى على العرش الرّحمن فسئل به خبيرا.

و محلّ استشهاد كلمه « خلق » و « فى ستّة ايّام» است زيرا « خلق »

بمعناى « اوجد » مى‌باشد و بديهى است كه اگر مخلوقات از ازل با او مى‌بودند

تعبير به خلق صحيح نبود چ نان چ ه اگر اين فرض صحّت مى‌داشت ذكر « فى ستّة

ايّام» لغو مى‌بود.

و نظير اين آيه كه لفظ خلق در آن استعمال شده بسيار است و به جهت‌

خوف از اطاله كلام از ذكر آنها اغماض مى‌كنيم.

و از كلمات معصومين عليهم سلام اللّه اخبار و خطب و رواياتى در دست‌

است كه تمام نفى قدم زمانى مخلوقات را مى‌نمايد از جمله اين چ ند فقره از خطبه‌

اوّل كتاب شريف نهج البلاغه است:

انشاء الخلق انشائا، و ابتدائه ابتدائا بلا روية اجالها، و لا تجربة استفادها.

تا جائى كه مى‌فرمايد:

اجال الأشياء لأوقاتها و لاءم بين مختلفاتها،

تا آنجا كه مى‌فرمايد:

عالما بها قبل ابتدائها، محيطا بحدودها و انتهائها الخ.

و محلّ استشهاد كلمات « انشاء » و « ابتداء » و « احال » و « لا وقاتها» و

« قبل ابتدائها» و « حدودها » و « انتهائها » است كه هر كدام ظهور كالصّريح دارد

در مطلوب و مقصود ما مگر اينكه اين ظواهر و دلالات را از وجهه خود منقلب نموده‌

تأويلات بارده‌اى كه حضرات مرتكب مى‌شوند بگوئيم كه هيچ داعى و اجبارى بر

آنها نيست.