باشد و ديگرى جهت بالفعل و آن قياس او است با خودش و بديهى است كه در اين‌

لحاظ داراى صورت منويّت و نطفه است بالفعل و بعبارت ديگر مى‌توان از نطفه و

منى باين عبارت تعبير نمود:

انسانى است ناقص و موجودى است در مرحله خود تامّ.

ولى در امكان ذاتى يك جهت بيشتر نبوده كه همان جهت سلبى و امر

ظلمانى باشد.

شرح عربى: فلعل المراد به التّنظير او انّ العرض سيّما الكيفيّة الاستعداديّة لمّا كان‌

تابعا للموضوع ففى الفعليّة و القوّة تابع له فالامكان الاستعدادى لمّا

كان موضوعه مركّبا من الفعليّة و القوّة فهو فعل من جهة بخلاف‌

الذّاتىّ فانّ موضوعه ليس بالفعل حتّى فى الوجود و العدم فهو القوّة

الصّرفة و الّا فالكلام فى الامكان الاستعدادى لا فى موضوع‌

الاستعداد.

ترجمه: شايد مراد صاحب اسفار باينكلام تنظير بوده يا بخواهد بفرمايد:

عرض خصوصا كيفيّت استعداديّه چ ون تابع موضوع است پ س در فعليّت و

قوّه نيز بايد تابع ان باشد پ س امكان استعدادى وقتى موضوعش مركّب از فعليّت و قوّه‌

بود پ س از جهتى فعل است بخلاف امكان ذاتى چ ه آنكه موضوعش بالفعل نبوده‌

حتّى نسبت به وجود و عدم پ س قوّه صرف مى‌باشد.

و اگر مقصود صاحب اسفار غير از اين باشد صحيح نيست زيرا كلام در

امكان استعدادى است نه در موضوع استعداد.

شرح فارسى:

توضيح‌

مراد صاحب اسفار

ممكن است در مقام انتقاد گ فته شود كلام در فرق بين امكان استعدادى و

امكان ذاتى است و تقرير صاحب اسفار در اينمقام وافى و رسا نيست زيرا ايشان‌