هاتين فانّ موضوعهما النّفس.

ترجمه: مرحوم مصنّف در ذيل « كالملكات اعرفهما» مى‌فرمايد:

اين عبارت جمله معترضه است كه بين معطوف عليه و معطوف فاصله‌

شده.

و بعد از « و الحال» مى‌فرمايد:

معناى عبارت مذكور اينستكه:

كيف انفعالى مانند ملكه و كيف مسمّا به انفعال همچون حال.

پ س قسم اوّل يعنى انفعالى راسخ است مانند ملكه نه قسم دوّم كه انفعال‌

باشد چ ه آنكه اينقسم همچون حال راسخ نمى‌باشد.

و بعد از « اقتنص » مى‌فرمايد:

كلمه « اقتناص » اصطياد مى‌باشد و بعد از آن مى‌فرمايد:

جسم به كيف انفعالى و انفعال اختصاص داده شده و آندو يعنى ملكات‌

و حالات به نفس اختصاص دارند و حاصل كلام آنكه:

هر كدام از ايندو (انفعالى و انفعال) با هر يك از آندو (ملكه و حال) در

رسوخ يا عدم آن مناسب است منتهى موضوع انفعالى و انفعال جسم است گ ويا ايندو

براى جسم ملكه و حال مى‌باشند بخلاف ملكه و حال زيرا موضوع ايندو نفس‌

مى‌باشد.

شرح فارسى:

توضيح‌

مثال ديگر

براى انفعالى و انفعال مرحوم مصنّف مثال ديگرى در اينجا ذكر مى‌فرمايد:

براى انفعالى ملكه و براى انفعال حال را مى‌آورند چ ه آنكه ملكه‌

عبارتست از كيفيّات راسخه در نفس بطورى كه صاحب آن قادر بر ازاله‌اش نيست‌

همچون ملكه دانستن سورة فاتحة الكتاب در غالب افراد و حال چ نين نباشد.

و وجه تكثير مثال اين است كه اصطلاح انفعالى و انفعال با ملكه و حال از